MEDIATIJDLIJN AMSTERDAMSE TRAM 1927
door Cees Pot
e-mail: ceespot@amsterdamsetrams.nl

1927

1 januari 1927
B &W hebben gereageerd op het voorstel van het raadslid Van den Bergh om een nieuwe prijsvraag uit te schrijven met betrekking tot het Rokinvraagstuk. Van den Bergh had voorgesteld aan de inzenders niet vooraf de voorwaarde op te leggen, dat het water in ieder geval moet verdwijnen, omdat er anders nooit een verkeersweg met voldoende breedte voor de trambaan kan ontstaan. B & W menen dat voor een verkeersweg met dubbelsporige trambaan tenminste 32 m nodig is, zodat er voor water slechts een zeer smalle strook overblijft. Tevens kan bij een voldoende breedte van het Rokin de vroegere tramhalte bij de Wijde Kapelsteeg in ere worden hersteld. Zij zullen daarom geen nieuwe prijsvraag uitschrijven.

3 januari 1927
Op de hoek van de Ferdinand Bolstraat en de 1e Jan Steenstraat heeft een aanrijding plaatsgevonden tussen een tram van lijn 4 en een met paarden bespannen vrachtwagen. De voerman werd op straat geslingerd en enkele meters door de tram meegesleept. Hij werd met een bloedende hoofdwond bewusteloos onder de tram vandaan gehaald en naar het Binnengasthuis vervoerd. Van de tram werd het voorbalcon beschadigd.

7 januari 1927
De officier van justitie heeft gisteren 8 dagen hechtenis geëist tegen een wagenbestuurder van een tram van lijn 17, die op 21 september bij het viaduct Planciusstraat een broodkar had aangereden. Daarbij raakte de 62-jarige broodbezorger beklemd tussen de tram en zijn kar, waarbij hij een rib brak. Ten gevolge van dit ongeluk durft hij nu niet meer de straat op.
Op 20 januari veroordeelt de rechter de wagenbestuurder tot een boete van f. 50, of 20 dagen hechtenis.

11 januari 1927
De buurtvereniging Oud-Watergraafsmeer heeft een verzoek bij de gemeenteraad ingediend om het beginpunt van lijn 9 op de huidige plaats in de Linnaeusstraat te handhaven.

12 februari 1927
Volgens de NRC zullen binnenkort op de lijnen 7, 17, 19 en 20 de eenmanwagens verdwijnen en door groot-model motorwagens worden vervangen. De eenmanwagens zullen dan naar de lijnen 9, 10 en 23 gaan.

21 februari 1927
De afdeling Amsterdam van de Algemene Bond van overheids- en semi-overheidspersoneel heeft een verzoek tot de gemeenteraad gericht om lijn 3 op zijn huidige route te handhaven.

23 februari 1927
In 1926 was de tram de veroorzaker van 650 verkeersongelukken, ofwel 6,5 % van het totaal.

2 april 1927
In maart heeft de gemeentetram 11.342.000 passagiers vervoerd tegen 11.158.536 in maart 1926. In de eerste drie maanden van 1926 werden 33.014.00 passagiers geteld, tegen 33.229.122 in dezelfde periode een jaar geleden.

14 april 1927
Bij de gemeenteraad is een groot aantal verzoeken binnengekomen, die alle de wijzigingen in het tram- en busnet betreffen waartoe op 21 december 1926 besloten is. Het verzoek van de Coöp. Bouwver. “Ons Belang” gaat over de buslijnen B en C, dat van de Plantage-buurtvereniging over de wijziging van lijn 10. Een andere woningbouwvereniging verzoekt buslijn A niet te wijzigen, de buurtvereniging Overtoom en Omgeving wenst lijn 3 te behouden, de buurtvereniging Oud-Watergraafsmeer wil lijn 9 niet kwijt, en dan zijn er nog een aantal verzoeken van gelijke aard.
Bij de discussies in de gemeenteraadsvergadering van vandaag speelt ongetwijfeld ook een grote rol, dat in het Algemeen Handelsblad een vernietigend stuk is verschenen over de voorgenomen netswijzigingen.
Solkesz wil stelt voor alle verzoeken voor nader advies in handen van B & W te geven. Ook Gulden vindt dat een goede zaak, maar stelt daarbij ook de eis, dat in ieder geval de voorgenomen wijziging van lijn 3 nog niet doorgaat. Abrahamsz, Ophorst en Spier zijn volgens de krant bijna onverstaanbaar, maar willen ook nader advies, zo meent de verslaggever opgevangen te hebben.
Wijnkoop vindt het onaangenaam te moeten constateren, dat hij moet zeggen, dat hij hiervoor al gewaarschuwd heeft. Hij vindt dat de tramdirectie niet voor haar taak berekend is, en de wethouder heeft zich vastgebeten in het eenmanwagenstelsel. Het argument dat lijn 3 te lang zou zijn vindt hij een gelegenheidsargument. Ook hij wenst graag spoedig een nader advies.
Wethouder Wibaut zegt dat hij de huidige discussie wat merkwaardig vindt. De gemeenteraad heeft zonder hoofdelijke stemming het nu omstreden besluit genomen, en dat was beslist niet overijld, gezien de discussies vorig jaar. Wijnkoop heeft toen niet gezegd dat er van het voorstel niets deugde, hij vond zelfs dat er misschien ook wel goeds in school. Abrahamsz heeft zijn voorstel omtrent lijn 10 toen weer ingetrokken. Er is zelfs aangedrongen op spoed met de uitvoering van werken om werklieden uit de arbeidsreserve weer aan het werk te krijgen. Misschien interesseert het de raad te vernemen wat de gevolgen zouden zijn als al die werkzaamheden niet waren uitgevoerd. Hij raadt aan om stemming over het voorstel-Solkesz uit te stellen tot B & W gelegenheid hebben gehad meer gegevens te verzamelen. De behandeling van de verzoeken wordt vervolgens geschorst.
Bij voortzetting van de raadsvergadering die avond deelt wethouder Wibaut mee, dat de ingediende verzoeken geen betrekking hebben op plan-West, en de werkzaamheden daar dus gewoon door kunnen gaan. Anders ligt het met lijn 3, daar is al voor f. 60.000 materiaal besteld. Gaat dat niet door, dan zal een deel nog wel gebruikt kunnen worden, een ander deel echter niet, en tevens zullen 25 werklieden terug moeten naar de arbeidsreserve. B & W blijven overigens van mening dat lijn 3 te lang is, maar zij zullen gaarne nader advies over de verzoeken uitbrengen, zoals Solkesz heeft voorgesteld.
Spier denkt dat alle materiaal ook voor andere doeleinden bruikbaar is, en verklaart zich tegen de wijziging van lijn 3, en denkt dat hij daarin door velen gesteund wordt.
Abrahamsz zegt dat hij graag in de commissie van bijstand bekeken wil zien of de nieuwe wijken in zuid niet van een tramverbinding kunnen worden voorzien zonder wijziging van lijn 3. Hij wenst met name over deze wijziging een advies van B & W, ook al omdat de argumenten die door de diverse adressanten zijn aangevoerd indruk op hem hebben gemaakt.
Van Meurs vindt dat lijn 3 door de verlenging naar de Indische Buurt toch te lang wordt. Kan daar niet door lijn 20 in voorzien worden? Hij zou niet graag zien dat een verbetering voor deze buurt uitgesteld wordt doordat op een nader advies moet worden gewacht.
Wierdels vraagt of, als het voorstel-Abrahamsz wordt aangenomen, de werken toch kunnen worden uitgevoerd.
Wijnkoop zegt als B & W dat willen, het nadere advies geen nutteloze uitgaven met zich mee zal brengen. Het materiaal zal wel op een andere manier aangewend kunnen worden. Maar deze wethouder is kennelijk onwillig om deze zaak aan de orde te stellen, en daarom zal spreker degenen steunen, die een nader advies wensen.
Wethouder Wibaut herhaalt, dat de bestelde materialen alleen voor de werken gebruikt kunnen worden die voortvloeien uit het raadsbesluit van 21 december jl. Wordt het voorstel-Solkesz aangenomen, dan betekent dat stopzetting van de werkzaamheden, en dat wil toch niemand, ook niet als het om lijn 3 gaat. B & W hebben er overigens geen bezwaar tegen, dat de handhaving dan wel inkorting van deze en andere lijnen nog eens in de commissie van bijstand aan de rode wordt gesteld. Maar moeten we dan nu daar op vooruitlopen door het college eerst nader advies te laten uitbrengen? Hij geeft Abrahamsz en Solkesz in overweging hun voorstellen in te trekken. Beiden zeggen dat te zullen doen, waarna de raad besluit de ingediende voorstellen, waarin geprotesteerd wordt tegen de wijziging van tram- en buslijnen voor kennisgeving aan te nemen.


26 april 1927
Burgemeester en wethouders menen dat er aanleiding is het vervoer op stille uren te bevorderen door uitgifte van dagkaarten Vooral in de zomermaanden zullen deze kaarten die geldig zullen zijn voor een onbeperkt aantal ritten op alle tram- en buslijnen en veerdiensten, in een behoefte voorzien. De prijs van een dagkaart willen zij stellen op f. 0,75.

3 mei 1927
Op 5 mei as. zal lijn 15 door de Plantage Middenlaan worden doorgetrokken naar de Mauritskade tegenover de Linnaeusstraat (voormalige standplaats lijn 3).

4 mei 1927
Op 28 april zijn onder leiding van Ir. Stoffels van de Gemeentetram proeven genomen met een nieuw sleepstuk dat bedoeld is om storingen in de radio-ontvangst te voorkomen.
De leden van de tramstoringscommissie waren van mening, dat het nieuwe sleepstuk, geconstrueerd door J.H. van Viersen te Den Haag, een aanmerkelijke verbetering betekent ten opzichte van de huidige sleepstukken. Ir. Stoffels verwacht dat door de nieuwe sleepstukke het verschijnsel van golfslijtage van de rijdraad, een van de voornaamste oorzaken van storingen, grotendeels of geheel zal verdwijnen. Er worden thans 25 nieuwe sleepstukken vervaardigd.

10 mei 1927
Gisteren is een vergadering van de Commissie van Bijstand voor de Gemeentebedrijven gehouden, waarin de voorgenomen wijzgingen van het tram- en busnet nog eens zijn besproken.
Het verzoek om de buslijnen B (Tuindorp Oostzaan) en C (Nieuwendam) te laten eindigen bij het Tolhuis, en een gratis overstapmogelijkheid te verschaffen op tramlijn 22 (om het CS) en vervolgens op andere tramlijnen stuitte op ernstige bezwaren van B & W, zodat de commissie besloot te adviseren deze lijnen ongewijzigd te laten.
Met betrekking tot de tramlijnen, zal conform het advies van de commissie voorgesteld worden een nieuwe lijn 12 in te stellen die van de Witte de Withstraat via Kinkerstraat, Bilderdijkstraat, Constantijn Huygensstraat, Leidscheboschje, P.C. Hooftstraat, van Baerlestraat, Roelof Hartstraat, Ceintuurbaan, van Woustraat en Rijnstraat naar de Amsteldijk zal rijden. Ook zal worden voorgesteld een nieuwe lijn 21 in stellen, die het Stationsplein zal verbinden met de J.M. Coenenstraat langs het westelijk deel van de route van de huidige lijn 3, die van de J.M. Coenenstraat zal lopen naar de Molukkenstraat bij de Valentijnkade, en dus ingekort blijft zoals in december vorig jaar is besloten.
Voorgesteld zal verder worden lijn 20 niet te wijzigen, maar lijn 23 wel te wijzigen zoals in december vorig jaar al is vastgesteld. Het is echter de bedoeling deze lijn vanaf de Amstelveenscheweg door de Corn. Krusemanstraat en Emmastraat naar de nieuw Zuid te verlengen.
Over enkele weken zullen deze wijzigingen in de gemeenteraad aan de orde komen.

13 mei 1927
Gebleken is dat de aluminium brievenbussen die thans in gebruik zijn niet stevig genoeg zijn, n er zal nu een proef worden genomen met houten brievenbussen. Daardoor zal de invoering van brievenbussen op alle lijnen, die langs het Centraal Station rijden, enigszins vertraagd worden.

22 mei 1927
In het kader van het jaarlijkse bezoek aan Amsterdam houdt het Koninklijk gezin een rijtoer door de stad. Op de terugweg voert deze langs Munt en Rokin, waar het tramverkeer is stilgelegd.

2 juni 1927
In mei heeft de gemeentetram 11.034.000 passagiers vervoerd, tegen 11.130.817 in mei 1926
Over de periode van 1 januari tot en met 31 mei waren deze aantallen resp. 55.320.000 en 54.970.327.

3 juni 1927
De gemeenteraad vergadert o.a. over de invoering van dagkaarten bij de tram.
Solkesz juicht het voorstel toe; hij wil ook invoering van een sectietarief en dient een voorstel in om de bewoners van Noord en hun voertuigen kosteloos vervoer op alle veren te bieden.
Carels meent dat dit laatste thans niet aan de orde is en dat op dezelfde grond ook de bewoners van tuindorp Oostzaan recht zouden hebben op gratis vervoer.
Nadat wethouder Wibaut dit voorstel van de hand heeft gewezen, trekt Solkesz het in.
Het voorstel van B&W wordt zonder hoofdelijke stemming aanvaard.

14 juni 1927
In verband met de aanleg van nieuwe trambanen in Nieuw West moeten diverse straten, te weten Jan Evertsenstraat, Mercatorplein, Hoofdweg, Postjesweg, (opnieuw) bestraat worden. Tevens moet het deel van de Admiraal de Ruyterweg tussen Wegbrug en Krommert opnieuw worden ingedeeld en geasfalteerd.
B & W stellen de gemeenteraad voor hiervoor in totaal f. 405.000 beschikbaar te stellen. Tevens stellen zij voor de brug over de Buitensingelgracht bij het Frederik Hendrikplantsoen voor het tramverkeer te verbreden, en daarvoor f. 118.000 beschikbaar te stellen.

16 juni 1927
Gisterenavond is een lege rijnaak in aanvaring gekomen met de Hortusbrug, waardoor het verkeer over de brug enige tijd gestaakt moest worden. Het tramverkeer werd vanaf de Plantage Middenlaan omgelegd via Plantage Kerklaan en Weesperstraat. Na drie kwartier kon de brug weer gebruikt worden.

17 juni 1927
Gisterenmiddag is een 15-jarige boodschappenjongen op de Weteringschans bij het Weteringplantsoen met zijn fiets tegen een tram van lijn 7 gereden. Hij kwam onder de tram terecht en raakte zwaargewond. In zorgwekkende toestand is hij naar het Binnengasthuis vervoerd.

Aangekondigd wordt dat op 29 juni as. de Zilvertram weer zal rijden. Gecollecteerd zal worden ten bate van de slachtoffers van de windhoos, die op 1 juni jl. Neede heeft getroffen.

30 juni 1927
De gemeenteraad besluit de door B & W gevraagde kredieten voor betratingswerken (zie 14 juni) goed te keuren.

12 juli 1927
Met ingang van overmorgen zal lijn 7 worden verlengd van Witte de Withstraat naar Mercatorplein. Ook lijn 17 zal daar tijdelijk naar toe gaan rijden.

14 juli 1927
Op de hoek van de Kinkerstraat en de Bilderdijkstraat raakte een vrouw zwaargewond, toen ze op een rijdende tram van lijn 23 wilde springen. Ze viel onder de bijwagen, en moest naar het Wilhelminagasthuis worden vervoerd. Daar overleed ze aan haar verwondingen.

15 juli 1927
Naar “De Telegraaf” verneemt zullen B & W binnenkort voorstellen het wagenpark van de gemeentetram uit te breiden met 30 motorwagens en 20 bijwagens van groot model, mede met het oog op de volgend jaar in Amsterdam te houden Olympische Spelen. Het wagenpark zal dan 424 motor- en 384 bijwagens tellen, werk-, sneeuw-, rangeer- en sproeiwagens niet meegerekend.

Gisterenavond is door een defect in de Centrale Noord de stroomvoorziening naar de onderstations Obrechtstraat en Westerpark uitgevallen, waardoor het tramverkeer een kwartier gestoord werd.

15 augustus 1927
Bij de aanschaffing van nieuwe brievenbussen voor trams van andere lijnen dan 1 en 2, die het Centraal Station aandoen, is de keus thans gevallen op een model van hout (triplex), die beter hebben voldaan dan aluminium bussen. De postdirectie zal thans 200 stuks bestellen.

21 augustus 1927
In de maanden juli, augustus en september zijn dagkaarten verkrijgbaar, die f. 0,75 kosten. De afdeling Amsterdam van de Alg. Ned. Bond van handels- en kantoorbedienden heeft nu een verzoek aan B & W gericht om de verstrekking van deze kaarten niet te beperken tot de zomermaanden, maar ze het hele jaar verkrijgbaar te stellen.

23 augustus 1927
In het gemeenteblad verschijnt een voorstel van B & W met betrekking tot lijn 3. B & W schrijven het noodzakelijk te blijven vinden, dat deze lijn wordt gesplitst. Lijn 3 zou geëxploiteerd moeten worden tussen de Indische Buurt en de J.M. Coenenstraat, en een nieuwe lijn 21 zou via het westelijk deel van de huidige lijn 3 van de J.M. Coenenstraat naar het Centraal Station moeten gaan rijden.
Tevens stellen B & W voor een nieuwe lijn 12 in te stellen tussen Mercatorplein en Amstellaan, via Hoofdweg, Postjesweg, Kinkerstraat, Bilderdijkstraat, en verder via de route van de huidige lijn 3 tot de Van Woustraat, en dan via deze straat, Rijnstraat en Amstellaan naar het eindpunt bij de Amsteldijk. Door deze lijn denken B & W de bezwaren tegen het splitsen van lijn 3 te ondervangen, omdat deze nieuwe lijn, die een belangrijke verbinding tussen West en Zuid zal vormen voor een groot deel de route van de huidige lijn 3 zal volgen.
Het ligt in de bedoeling de lijnen 3 en 21 later verder in zuidelijke richting door te trekken, zodat ze belangrijke verbindingen in noordoostelijke en noordwestelijke richting zullen vormen vanuit de nieuwe wijken in Zuid.

Verder staan in hetzelfde gemeenteblad nog meer voorstellen, die de tram betreffen:
1. Voor de aanleg van dubbel spoor tussen Mercatorplein en Hoofdweg vragen B & W een krediet van f. 298.300;
2. Tevens vragen zij een verhoging van het reeds verleende krediet van f. 755.000 voor de aanleg en wijziging van tramsporen in diverse straten met f. 72.800;
3. Tenslotte wordt f. 880.000 gevraagd voor de aanschaffing van 30 motor- en 20 bijwagens.

24 augustus 1927
Blijkens de concept-begroting voor 1928 kost het verstrekken van tramabonnementen aan de raadsleden f. 6815.

30 augustus 1927
Op 1 september as. zal bij wijze van proef een nieuwe buslijn K worden in gesteld, van de Hoogeweg langs de route van lijn A tot de Stadhouderskade bij de Van Woustraat, en vandaar via Westeinde naar een standplaats op het Frederiksplein. Terug wordt via Oosteinde gereden naar Stadhouderskade. Deze lijn zal rijden op werkdagen op de drukke uren. Per dezelfde datum zal lijn A niet meer via Nieuweweg, Linnaeusparkweg en Hoogeweg rijden, maar de gehele Middenweg volgen. Ook wordt lijn D extra omgedoopt in L.

31 augustus 1927
Ter gelegenheid van Koninginnedag zijn de beugels van de trams met wimpels versierd.

15 september 1927
In het kader van de verdeling van de portefeuilles binnen het college van burgemeester en wethouders wordt de portefeuille Gemeentebedrijven (waaronder de Gemeentetram) toebedeeld aan Jan ter Haar Jr.

20 september 1927
Op de Admiraal de Ruyterweg bij de De Rijpstraat is gisterenmiddag een E.S.M.-tramtrein uit Haarlem achterop een stilstaande motorwagen van de Sloterdijkdienst van de E.S.M. gebotst. Hoewel de botsing zeer hevig was – de tram uit Haarlem had een snelheid van ca 45 à 50 km p/u – waren er slechts drie ernstig en 12 lichtgewonden, waaronder de bestuurder van die tram, die een diepe hoofdwond had, en niet in staat was een verklaring af te leggen. Men vermoedt dat hij onwel geworden is.
De tramdiensten van de E.S.M. ondervonden ernstige vertraging, omdat zij geruime tijd over enkel spoor moesten worden geleid.

20 oktober 1927
In de remise Tollensstraat is gisteravond een motorwagen in brand gevlogen. De wagen, die geverfd moest worden, was met een vloeistof bestreken, die het verwijderen van oude verflagen vergemakkelijkt. Toen de wagen verplaatst moest worden, ontstond de brand door vonken van de beugel. Tegen de voorschriften in had het personeel ‘s middags onmiddellijk voor het beëindigen van de dienst de wagen reeds ingesmeerd. Dit is vanwege het brandgevaar verboden.

27 oktober 1927
Blijkens het Gemeenteblad vragen B & W de gemeenteraad
a. Hen te machtigen tot het doen aanleggen van dubbelspoor in de Hoofdweg tussen Postjesweg en Mercatorplein, in de Amstellaan ten oosten van de Rijnstraat, alsmede het laten aanleggen van een aftakking in dubbelspoor in de Rijnstraat over het Daniël Willinkplein naar de Noorder- en Zuider Amstellaan.
b. De routes van de navolgende tram- en buslijnen vast te stellen als volgt:

1. Lijn 3: Linnaeusstraat - Mauritskade - Alexanderplein - Sarphatistraat - Andrieszstraat - Mauritskade - Weesperplein - Sarphatistraat - Tulpplein - Weesperzijde - Nieuwe Amstelbrug - Ceintuurbaan - Roelof Hartstraat - Roelof Hartplein - Van Baerlestraat - P.C. Hooftstraat - (terug Hobbemastraat) - Stadhouderskade - Overtoom - 1e Constantijn Huygensstraat - Bilderdijkstraat - De Clercqstraat - Rozengracht - Westermarkt - Nieuwezijds Voorburgwal - Martelaarsgracht - (terug Prins Hendrikkade) - Stationsplein;

2. Lijn 9: 3e Oosterparkstraat - (terug Kastanjeplein - Kastanjeweg - Oosterpark) - Linnaeusstraat - Mauritskade - Alexanderplein - Plantage Middenlaan - Muiderstraat - Rapenburgerstraat - J.D. Meijerplein - (heen Waterlooplein, terug Nieuwe Amstelstraat) - Blauwbrug - (heen Amstel, terug Amstelstraat - Rembrandtplein - Reguliersbreestraat) - Muntplein - Rokin - Dam - Damrak - (terug Prins Hendrikkade) -Stationsplein;

3. Lijn 14: Van Hallstraat-(terug Haarlemmerweg-Groen van Prinstererstraat)-Van der Hoopstraat-van Limburg Stirumplein-van Limburg Stirumstraat-2e Nassaustraat-Nassaukade-Marnixplein-Marnixstraat-Rozengracht-Westermarkt-Raadhuisstraat-Nieuwezijds Voorburgwal-Mozes en Aäronstraat-Dam-Rokin-Muntplein-(heen Reguliersbreestraat-Rembrandtplein-Amstelstraat, terug Amstel)-Blauwbrug-(heen Nieuwe Amstelstraat, terug Waterlooplein)-J.D. Meyerplein-Rapenburgerstraat-Muiderstraat-Plantage MIddenlaan-Alexanderplein-Mauritskade-Zeeburgerdijk-Borneostraat-(terug Madurastraat-Molukkenstraat)-Javaplein;

4. Lijn 15: Havenstraat-(terug Vaartstraat-Baarsstraat-Amstelveenscheweg)-Cornelis Krusemanstraat-de Lairessestraat-J.W. Brouwersplein-Van Baerlestraat-Roelof Hartplein-Roelof Hartstraat-Ceintuurbaan-Van Woustraat-Westeinde-Frederiksplein-Sarphatistraat-Roetersstraat-Plantage Kerklaan-Plantage Middenlaan-Alexanderplein-Mauritskade-Zeeburgerdijk-Borneostraat-Javaplein-Molukkenstraat-(terug Tidorestraat-Soerabajastraat-Sumatrastraat);

5. Lijn 21: vervalt (Hier vergeet de krant te vermelden dat B&W voorstellen een nieuwe lijn 21 In te stellen tussen Molukkenstraat en Centraal Station, C.P.);

6. Lijn K: Hoogeweg-Middenweg-Linnaeustraat-Pretoriusstraat-Krugerplein-Krugerstraat-Afrikanerplein-President Steijnstraat-Overamstelstraat-Weesperzijde-Nieuwe Amstelbrug-Amsteldijk-Stadhouderskade-Leidscheboschje.

28 oktober 1927
In antwoord op vragen van het raadslid Seegers delen B & W mee, dat het vraagstuk van de door de tram veroorzaakte radiostoringen hun volle aandacht heeft. De in andere steden toegepaste kool-sleepstukken die verbetering brengen kunnen hier niet worden toegepast omdat zij te zwaar zijn voor de in Amsterdam onvermijdelijke lange sleepbeugels. Proeven zijn genomen met andere sleepstukken, maar die hebben het bezwaar van snelle slijtage, of brengen het risico van draadbreuk met zich. Geconstateerd moet worden dat oplossing van bedoeld euvel hier lastiger is dan elders. Hoewel niets wordt nagelaten om tot een oplossing te komen, valt nog niet te zeggen wanneer dat kan gebeuren.

1 november 1927
Met ingang van overmorgen zal lijn 13 vanaf De Clercqstraat via Admiraal de Ruyterweg en Jan Evertsenstraat naar de Hoofdweg bij het Mercatorplein worden gevoerd. Haltes zijn bij de Agatha Dekenstraat, Reinier Claeszenstraat en Krommert. Op dezelfde dag zal lijn 17 vanaf de brug over de Kostverlorenvaart langs Postjesweg en Hoofdweg naar het Surinameplein gaan rijden. Haltes komen bij de Witte de Withstraat, Columbusstraat, Corantijnstraat en Arubastraat.

8 november 1927
Met het voorzien van andere lijnen dan 1 en 2 met brievenbussen zal in de tweede helft van december worden begonnen. In verband met de geleidelijke aflevering van de 200 benodigde brievenbussen, zullen eerst in begin 1928 alle in aanmerking komende trams daarvan zijn voorzien.

18 november 1927
Het blad “Radiowereld” is niet te spreken over de houding van het Amsterdamse gemeentebestuur inzake het oplossen van de door de tram veroorzaakte radiostoringen.

25 november 1927
Uit het Gemeenteblad blijkt dat B & W nu van mening zijn dat door de instelling van buslijn K
geen bezwaar meer zal bestaan tegen verlenging van buslijn A naar Tuindorp Watergraafsmeer, en dat buslijn L (waaraan weinig behoefte meer zal bestaan) dan wel opgeheven kan worden. Weliswaar zullen de exploitatielasten van de toch al lange lijn A stijgen, maar dat wordt enigszins gecompenseerd door opheffing van lijn L, waarvan het materieel dan op lijn A gebruikt kan worden. Voor het tuindorp betekent een en ander een belangrijke verbetering, die wel een financieel offer waard is.

26 november 1927
B&W hebben voorgesteld de Watertoren aan de Amsteldijk af te breken, omdat de grond nodig is voor de nieuwe tramremise. De gemeenteraad is In zijn vergadering van eergisteren met dit voorstel akkoord gegaan.
In dezelfde vergadering is het voorstel inzake het wijzigen van diverse tramlijnen behandeld.
Van Meurs wijst er op dat het moeilijk is het iedereen naar de zijn te maken. De nieuwe route van lijn 3 vindt hij ongewenst. De Indische Buurt verliest dan haar verbinding met het station Weesperpoort en de ziekenhuizen. Deze lijn moet zo ver mogelijk in de Indische Buurt doordringen. Een verlenging van lijn 15 vindt hij onnodig. Van de oorspronkelijke verwisseling van de eindpunten van de lijnen 9 en 14 zijn B&W op grond van bezwaren van bewoners teruggekomen. Thans krijgen we dus nu een lijn 21 van de Indische Buurt via Plantage en Jodenbreestraat naar het Centraal Station. Spreker kan zich daarmee helemaal verenigen, maar zou eigenlijk ook lijn 14 zo ver mogelijk in de Indisch Buurt zien doorlopen. Twijfels heeft hij over de verlenging van lijn A. Zal die niet te druk worden? Tenslotte dient hij een voorstel in om lijn 3 te verlengen naar de Valentijnkade en lijn 15 niet te wijzigen.
Carels vindt het voorstel van B&W de beste oplossing. Hij deelt de bezwaren van Van Meurs niet. Lijn 15 zal het Willemsparkstation en het Weesperpoortstation met de Indische Buurt verbinden. Dat is een goede oplossing,evenals de voorgestelde lijn 21. Misschien kan lijn 16 te zijner tijd via J.M. Coenenstraat naar Nieuw Zuid gevoerd worden?
Seegers acht lange lijnen uit exploitatie-overwegingen beter dan korte. Men moet het niet hebben van vervoer van eindpunt tot eindpunt maar van de in- en uitstappers onderweg. Lijn 14 doet het naar zijn mening in de huidige vorm erg goed.
Ophorst vindt dat de bezwaren tegen lijn 15 in de Indische Buurt eerst maar eens moeten blijken. Voor doortrekking van lijn 14 tot de Valentijnkade voelt hij ook wel wat.
V.d. Tempel acht het verkeerd als lijn 3 uit de indische Buurt verdwijnt. Er zullen straks toch 60.000 mensen wonen en het gaat niet aan om die een verbinding te laten zoeken aan de andere kant van de spoorbaan, of ze op dubbele kosten te jagen.
Wethouder Ter Haar verdedigt het voorstel. De raad heeft vorig jaar uitgesproken, dat hij lijn 3 niet tot in het oneindige wil doortrekken. Met inkorting tot het Koloniaal Instituut zal deze lijn toch nog een behoorlijke lengte hebben. B&W hebben geen bezwaar tegen doortrekking van lijn 14 naar de Valentijnkade, maar dan zal lijn 21 op het Javaplein moeten eindigen.
Van Meurs zegt blij te zijn met deze toenadering van de wethouder. Hij trekt zijn voorstel in, waar het lijn 15 betreft, maar handhaaft het deel dat op lijn 3 betrekking heeft.
Rutgers vraagt of het voorstel-Van Meurs om lijn 3 door te trekken naar het Javaplein betekent dat ook lijn 21 gehandhaafd blijft. Men zal dan in de Indische Buurt vier verbindingen hebben met andere stadsdelen, wat hem wat overvloedig lijkt. Is er echt een verbinding van de Indische Buurt met de Jodenbuurt noodzakelijk? De spoorwegovergang in de Mauritskade levert voor lijn 3 nu al veel vertraging op.
De Miranda meent dat er juist voor de Indische Buurt wat meer gedaan moet worden, omdat deze buurt door de spoorbaan van de rest van de stad afgesneden is.
Wethouder Ter Haar zegt vervolgens dat B&W het amendement Van Meurs,alsmede zijn overige voorstellen zullen overnemen. Lijn 3 zal dus zijn eindpunt op het Javaplein behouden.
Het voorstel van B&W wordt met inbegrip van deze wijzigingen zonder hoofdelijke stemming aangenomen.

1 december 1927
De gemeentetram heeft in november 11.533.000 passagiers vervoerd, tegen 11.427.859 in november 1926, en 11.527.127 in oktober jl. Van januari t/m december 1927 zijn vervoerd 121.556.000 passagiers, tegen 120.683.838 in dezelfde periode een jaar geleden.

7 december 1927
Met ingang van morgen zal lijn 13 op werkdagen tussen 8 en 9 uur en tussen 16 en 20 uur verstrekt worden met tramtreinen die uitsluitend tussen Mercatorplein en Stationsplein rijden. De motorwagens van deze lijn zullen in de beugel bij het lijncijfer 13 een S dragen, en in alle wagens zullen tegen de ruiten kartons worden bevestigd met het opschrift: Lijn 13S, uitsluitend tussen Mercatorplein en Stationsplein. Op genoemde uren zal op dit traject dan een 3 ½ -minutendienst worden onderhouden.

14 december 1927
In de gemeenteraad houdt Gulden een pleidooi voor ondergronds snelverkeer in de binnenstad en vervanging van de trams door bussen. In de binnenstad zouden de trams volledig moeten verdwijnen. Tevens vindt hij dat B & W nu eens moeten komen met een oplossing voor de Vijzelgracht en het Rokin. Wijnkoop is het daarmee eens.
Kitsz wijst er op dat Noord stiefmoederlijk bedeeld is met verkeersverbindingen. Tevens wijst hij er op, dat de brug tussen de Gelderschekade en het Stationseiland, waarover veel tramverbindingen lopen, veel te smal is.

Gedeputeerde Staten van Noord-Holland hebben een particuliere ondernemer vergunning verleend voor een busdienst tussen het Leidscheplein en Schiphol. Het Volk herinnert er aan, dat de Gemeentetram in februari 1925 aan B&W toestemming voor zo’n dienst heeft gevraagd, waarop dan een uitzonderingstarief van 25 cent geheven zou moeten worden, maar dat dit toen niet doorgegaan is, omdat Rijkswaterstaat de brug over de Ringvaart te zwak achtte. Geldt dit argument thans niet meer?

Morgen zal buslijn L worden opgeheven, zal buslijn A worden doorgetrokken naar Tuindorp Watergraafsmeer, en buslijn K naar Leidscheboschje. Deze laatste lijn rijdt alleen op bepaalde uren, die aan de standplaatsen zijn aangegeven.

20 december 1927
Burgemeester en wethouders schrijven de gemeenteraad dat zij op grond van de vele verzoeken die daartoe zijn ingediend voorstellen het hele jaar dagkaarten voor alle trams bussen en veren verkrijgbaar te stellen.

22 december 1927
Naar aanleiding van de voorgenomen en deels reeds uitgevoerde wijzigingen in het tram- en busnet hebben de woningbouwvereniging “Ons Huis” en de buurtvereniging “Amsterdam-Oost” zich tot de gemeenteraad gewend met het verzoek zijn besluit van 26 november jl. te heroverwegen. Zij verwachten een aanzienlijke toeneming van het vervoer op lijn A doordat velen die mede door de opheffing van lijn L zullen verkiezen boven lijn D en de Gooische Stoomtram. Op zondagen zijn de bussen overvol door bezoekers van voetbalwedstrijden door de week door bezoekers van de Oosterbegraafplaats, als daar begrafenissen plaats vinden. Adressanten verwachten dat lijn A zo druk zal worden, dat er nauwelijks plaats in de bussen zal zijn. Lijn K biedt onvoldoende oplossing door de beperkte dienstregeling, reden waarom adressanten verzoeken deze lijn op werkdagen zowel als zondagen de hele dag te laten rijden.

29 december 1927
In de gemeenteraad vindt de behandeling van de begroting van de Gemeentetram plaats.
Wijnkoop verdedigt een voorstel van zijn partij om het tarief te verlagen tot 7 ½ cent. Tevens houdt hij een betoog tegen de eenmanswagen, die hij het beste middel noemt om het trambedrijf te saboteren. Tariefsverlaging is in het belang van bevolking en bedrijf. Door het hoge tarief grijpen vele arbeiders naar de fiets, zeker nu men bij de huidige uitbreiding van de stad vaak twee tramritten nodig heeft om zijn doel te bereiken. Hij is blij dat een sectietarief in studie is, als dat dan maar leidt tot een verlaging van de ritprijs. Verder wijst hij op de ondoelmatigheid van de vele typen autobussen, het was beter geweest als men eerder het goede type had gevonden, en hij betwijfelt of dat nu het geval is. Ten slotte eist hij de wederinvoering van vroegritten.
Baas meent dat vroegritten niet opnieuw ingevoerd moeten worden, wel zou hij graag zien dat op bepaalde lijnen de dienst eerder aanvangt. Hij geeft de voorkeur aan een algemene tariefsverlaging.
Van Meurs gelooft wel dat het tarief moet worden herzien, maar de raad kan het niet lukraak verlagen, zonder verdere uitvoerige gegevens. Vroegritten zijn in gevoerd toen werkplaatsen en fabrieken over het algemeen om half acht of vroeger begonnen, en dat is sindsdien veranderd. Het eenmanwagen-stelsel is op zich niet verkeerd, wel zouden de huidige wagens, zodra zij zijn afgeschreven, moeten worden vervangen door een modern type, zoals op lijn 22 rijdt. Hij waarschuwt tegen het streven van de directie om het bestand aan rijdend personeel zo laag mogelijk te houden.
Kitsz meent dat de tram niet aan de behoeften van het publiek voldoet, dat loopt of fietst liever. Alleen in de spitsuren zitten de trams vol. Verlagen wij het tarief niet, dan zal spoedig nog meer personeel naar de arbeidsreserve moeten. Onbegrijpelijk is dat de pasjes (tweerittenkaartjes) nog niet weer zijn ingevoerd. Verder zou hij graag zien, dat er wachthuisjes worden geplaatst bij de eindpunten van de buslijnen aan het Leidscheboschje en het Beursplein.
Weiss wil dat er een proef wordt genomen met autobussen door de Leidschestraat.
Gulden zegt dat het publiek op alle gemeentebedrijven trots is, behalve op de tram. De frequentie is te laag, de hele dag 6 minuten, en de tram is ook te duur. Hij keurt het af, dat particuliere autobusdiensten slechts tot de grens van de bebouwde kom mogen rijden.
Carels vindt dat het tarief niet te hoog is.
Wethouder Ter Haar zegt in zijn antwoord, dat de ontevredenheid van het publiek niet wil zeggen dat de exploitatie niet deugt. In nieuwe wijken moet proefondervindelijk worden vastgesteld aan welke verbindingen met andere stadsdelen men behoefte heeft. Met betrekking tot het tarief wijst hij op de lonen van het personeel, die sinds 1913 ongeveer 2 ½ maal zo hoog zijn geworden. Van de exploitatiekosten zit 84 % in de lonen. Per passagier kostte een rit in 1926 8,87 cent, en was de opbrengst 9,40 cent. Als we de ritprijs emt een cent verlagen, kost dat de tram f.1.380.000. Dan komen er ook meer passagiers, en dat betekent de inzet van meer wagens en meer personeel. Verlaging tot 7 ½ cent houdt in dat er per jaar 72 miljoen passagiers moeten komen om hetzelfde resultaat te boeken.

30 december 1927
Ook dit jaar zullen de trams op Oudejaarsvond weer tot 1 uur rijden.

De behandeling van de begroting van de gemeentetram wordt voortgezet.
Wijnkoop zegt dat de wethouder heeft gesteld, dat de hoogte van de lonen een tariefsverlaging onmogelijk maakt. Die lonen blijven natuurlijk zo, dus zal er meer geld in het bedrijf moeten worden gestoken om het lonender te maken. In ieder geval wil hij een nader advies over zijn voorstel.
Van Meurs klaagt over de lange wachttijden aan de haltes, en zegt zonder meer gegevens niet te kunnen overgaan tot tariefsverlaging. Hij verwondert zich er over dat de directie het vervoer naar Schiphol aan particulieren heeft gelaten.
Gulden vindt dat directie een open oog moet hebben voor de noden van de bevolking. Wat de wachttijden aan de haltes betreft wijst hij op de invloed van de bezuinigingsinspectie.
Van Hamersveld meent dat de inrichting van de eenmanwagens moet worden herzien, en vindt ook dat een tariefsverlaging gewenst is, maar dat daar zonder meer gegevens niet toe kan worden besloten.
Wethouder Ter Haar stelt een nota van B&W over de tarievenkwestie in het vooruitzicht. Dat de verbinding met Schiphol aan een particulier is gelaten is een besluit van het vorige college. Hij herhaalt dat er 72 miljoen passagiers meer moeten worden vervoerd om een tariefsverlaging als door Wijnkoop gewenst mogelijk te maken.
Vervolgens wordt een voorstel van Wijnkoop om de behandeling van een tariefsverlaging aan te houden totdat B&W daarover hebben geadviseerd, met 22 tegen 18 stemmen aangenomen.
Daarna wordt de begroting van de gemeenteveren behandeld. Kitsz wijst op misstanden op de veerponten. Hij stelt voor om in de zijgangen geen fietsers meer toe te laten, omdat andere passagiers daar hinder van ondervinden.
Wethouder Ter Haar meldt, dat in mei as. nieuwe ponten in dienst komen, die 1300 personen kunnen vervoeren, waarvan 550 in de zijgangen. Als tijdelijke maatregel zullen de bussen van lijn B niet meer op de ponten vervoerd worden, maar zullen overstapbiljetten worden uitgereikt. Vanaf het Tolhuis zullen dan grote gerieflijke Brockway-bussen het lange traject naar Tuindorp Oostzaan afleggen. Tevens zal het pontpersoneel worden opgedragen zo veel mogelijk in overeenstemming met de wensen van Kitsz te handelen. Deze trekt daarop zijn voorstel in, waarna wordt besloten de begroting van de gemeenteveren aan te nemen.

 

<< naar intro mediatijdlijn

door naar 1928 >>

Verantwoording en disclaimer:
Cees Pot heeft voor de totstandkoming van deze tijdlijn de database van de website "Historische kranten in beeld" geraadpleegd. Deze website is een initiatief van de Koninklijke Bibliotheek. Deze instantie heeft ons toestemming verleend voor publicatie op deze wijze.