Tramcolumn 187

DE KORTSTONDIGE TRAMLIJNEN 11 EN 12 (110513)
Foto's van Tom Mulder tenzij anders vermeld
tommulder@amsterdamsetrams.nl

Als kind heb je op jeugdige leeftijd geen besef van jaren. De tramlijnen in je jonge leven zijn bijzonder interessant. Maar je realiseert je totaal niet, dat ze eventueel nog maar kort bestaan en een ander leven hebben gehad dan ze doen voorkomen.

322 - LIJN 11 - INSULINDEWEG

Als ik het met mijn moeder over lijn 12 in de Oostzaanstraat sprak, had zij het altijd over een geheel andere tramlijn. Lijn 5. Dan keek ik verbaasd op! De lijn 12, die ik kende was maar een kort overblijfsel van de eens lange lijn 5 van voor de oorlog.

323 - LIJN 12 - PRINS HENDRIKKADE

Lijn 5 ging toen eerst naar de Weesperzijde en later naar het Amstel Station. Een erg klein oud deel van de na-oorlogse lijn 5 heette nog steeds lijn 5 en verbond het CS met het Amstel Station. Hij stond niet in verhouding met de oorspronkelijke lijn 5. Hetzelfde is van toepassing op de naoorlogse lijn 11, die over de Insulindeweg reed. Maar ja, ik wist niet, dat die Insulindewegrails van na de oorlog waren.

325 - LIJN 11 -  INSULINDEWEG

Het is jammer, dat beide tramlijnen maar een kort leven hadden na de oorlog. Lijn 12 werd al weer opgeheven op 20 januari 1955 en zijn broertje lijn 11 volgde in mei 1955. Beide lijnen werden buslijnen, totdat door een busfusie in 1975 buslijnen 11 en 12 werden gecombineerd tot een nieuwe buslijn, buslijn 22. De tramlijnen 11 en 12 hadden opvallend veel gelijkenissen!

330 - LIJN 11 - CS

Ze bereden beide enkel- en dubbelsporige trajecten in erg oude Amsterdamse stadsdelen. Plus dat beide tramlijnen zich na de oorlog bedienden van hetzelfde materieel, de Siemens Shuckertsserie uit 1918, de motorwagens 321-355. Tramlijn 12 mét bijwagens, dus 3 personeelsleden per stel, en lijn 11 zónder bijwagens, dus 2 personeelsleden. Een heel enkele keer werden bij uitzondering AEG-ers op lijn 12 ingeschakeld. En of we nu wilden of niet, we moeten helaas toegeven, dat de GVB-beslissing tot verbussing de juiste was. Hoewel beide tramlijnen tot de schilderachtigste, bijna toeristische verbindingen van Amsterdam behoorden.

333 - LIJN 12 - PRINS HENDRIKKADE

Dat vanwege de leuke trajecten in de erg oude, klassieke Amsterdamse volksbuurten. Met veel smalle straten, scherpe bochten, beweegbare bruggen en enkelsporige trajecten. De vooroorlogse lijnen 11 en 12 waren geheel andere tramlijnen: lijn 11, van 1904-1944, reed van het CS via het Weesperpoortstation naar het Muiderpoortstation. Het vooroorlogse deel via de Utrechtsestraat. Voor de oorlog waren er al DRIE lijnen 12. De eerste lijn 12 was de laatste paardentramlijn van Amsterdam. Van het Nassauplein naar Sloterdijk. De tweede lijn 12 reed maar kort. In 1924 van het Frederiksplein naar de Veelaan. De derde lijn 12 ging vanaf 1929 van de Amstellaan naar het Mercatorplein en werd door de grote bezuinigingen in 1932 opgeheven.

335 - LIJN 11 - INSULINDEWEG

De 5e en huidige lijn 12 bestaat sinds 1977 en is een kopie van de derde tramlijn 12. Beide tramlijnen 11 en 12 hadden opmerkelijke, enkel- en dubbelsporige trajecten. Zoals lijn 11, die via de Jodenbreestraat en de enkelsporige Zwanenburgwal via een grote slinger op het enkelsporige Waterlooplein terecht kwam. Vlak langs de marktstallen. Ook het deel over de relatief smalle Geldersekade was erg leuk en schilderachtig. Lijn 12 had op zijn route twee beweegbare bruggen. Vlak achter elkaar op het Nassauplein.

340 - LIJN 11 - INSULINDEWEG

Via de lange enkel- en dubbelsporige Haarlemmerdijk en –straat werden de Prins Hendrikkade en het CS bereikt. Er waren weekends in 1951 en 1954, dat wegens werkzaamheden lijn 12 op het Haarlemmerplein réchtsaf draaide en samen met lijn 3 in de Planciusstraat belandde. Op het tijdelijk vervallen deel van lijn 12 in de Spaarndammerbuurt reden GVB-autobussen van de serie 126-157 zonder lijnaanduiding. Voor de oorlog waren er veel tramlijnwijzigingen en dat zette zich ná de oorlog dus weer gewoon door. Maar ook over de toekomst van het railvervoer, binnen en buiten de stad, ben ik heel positief.

 

<< terug naar index Tramcolumns

volgende column >>

laat een berichtje achter