KOP- EN ZIJKOERSBORDEN
van Amsterdamse tweeassige motorwagens
samengesteld door Cor van Mechelen met bijdragen van Marc van Deventer
gedigitaliseerd en op deze website gepresenteerd door Jos Wiersema
contact e-mailadres: corfijma@amsterdamsetrams.nl

INDEX:

lijn 1 en 2	lijn 3 en 4	lijn 5 en 6	lijn 7 en 8	lijn 9 en 10
lijn 11 en 12	lijn 13 en 14	lijn 15 en 16	lijn 17 en 18	lijn 19 en 20
lijn 21, 22 en 23	lijn 24, 25, 26 en 27	lijn S, 30 en overig

INLEIDING:
door Cor Fijma

Kopkoersborden, zijkoersborden, lijnkleuren en lijnnummerborden, deze attributen zijn het wezen van de goede oude Amsterdamse tram. Dan heb ik het nog niet over lijnnummers in de beugel - met zo nodig opzetbordjes - en de routekartons in lijnkleuren die in de wagens werden gehangen. Al in mijn vroegste jeugd vielen mij al deze zaken op en tot op de dag van vandaag hebben ze mij bezig gehouden.
Toen ik in het begin van de vijftiger jaren toetrad tot het gilde van de tramliefhebbers is mij duidelijk geworden wat al die kleuren te betekenen hadden. Via via kwam ik in contact met Cor van Mechelen, kenner bij uitstek van de Amsterdamse tram in al zijn verschijningsvormen. U heeft een vraag over de Amsterdamse tram in vroeger dagen? Cor van Mechelen heeft het antwoord. Van zijn kennis heb ik dankbaar gebruik gemaakt.
In 1958 nam Cor van Mechelen, samen met wijlen Piet Kiers, het initiatief tot het oprichten van een gestencild maandblad onder de naam "Het openbaar vervoer", in het bijzonder gewijd aan het Amsterdamse vervoerbedrijf, maar ook aan bedrijven elders in het land en daarbuiten.
Het blad bestaat nog altijd, nu onder de naam "Het openbaar vervoer-railnieuws". In de loop van 2008 zal het 600e nummer verschijnen. De verzamelde jaargangen zijn een rijke bron tot het kennen van de geschiedenis van het GVB. Stel je voor dat het blad al in 1900 bestaan had!
Nu is er dan de website www.amsterdamsetrams.nl. Cor van Mechelen doet niet aan "ICT" maar weet van het bestaan van de site. Zo kon het gebeuren dat hij mij kort geleden belde met de vraag wat hij aan moest met een documentatie, bestaande uit ongeveer 500 handgemaakte kaarten over kopkoersborden, zijkoersborden en alles wat daarover te vertellen is. Want hij is niet meer een van de jongsten en zou het betreuren als zijn documentatie niet toegankelijk zou worden voor degenen die daar interesse in hebben. Hij bleek bereid tot het beschikbaar stellen van zijn werk voor kennisneming door liefhebbers en zij die het willen worden. Wat kun je dan beter doen dan de mogelijkheden van internet te gebruiken?
Vandaar dat U deze documentatie nu op deze site kunt raadplegen, met dank aan Cor van Mechelen en de vele uren werk die hij daaraan besteed heeft.

Cor Fijma

Het werk van Cor van Mechelen gaat op deze website van analoog naar digitaal

INLEIDENDE AANTEKENINGEN  VAN COR VAN MECHELEN:
Van ca. 1907 tot 1920 waren ook de bijwagens van zijrichtingsborden voorzien.
Vanaf het eind van de jaren zestig voerden de drieassige motorwagens nog sporadisch zijrichtingsborden mee. De bij die borden aangegeven jaartallen geven bij benadering het afschaffingsjaar weer.
Notities
Op 20-7-1904 verzocht de GTr de leverancier van de Unions 180 - 229 voor alle 50 motorwagens de koersborden niet te beteksten en ze in de grondkleuren te bewaren tot nader bericht omtrent de routes.
Afmetingen kop- en zijborden

Opmerkingen
In de meeste gevallen werden bij een routewijziging de koersborden aangepast indien begin- en/of eindpunt veranderde of de route tussen die punten aanpassing behoefde op de kopborden.
Meestal gebeurde die aanpassing op de dag van de routeverandering, doch ook vond de tekstwijziging wel later plaats of gedurende een iets langere periode wanneer vele borden gelijktijdig moesten worden vernieuwd (bijv. lijnen 3, 9, 10, 11 en 14 in 1940).
Niet elke routeverlenging of -wijziging maakte een tekstverandering op de borden noodzakelijk. Het verbouwen van veel tweeassige motorwagens tot eenrichtingwagens deed het aantal in omloop zijnde borden behoorlijk dalen. Met het afvoeren van de tweeassers verdwenen ook de kopborden uit het straatbeeld. De zijrichtingborden deden het langst dienst (op de drieassige motorwagens aan de instapzijde).
De kopborden t.b.v. kringlijn 22 waren slechts aan een zijde beschilderd; de andere kant was rose zonder tekst. Hoogstwaarschijnlijk zullen ook de kopborden van ringlijn 19 eenzijdig uitgevoerd zijn geweest.
Bij de zijrichtingborden was de eerst vermelde straatnaam altijd het beginpunt. Een station was altijd een eindpunt, zeer zeker het STATIONSPLEIN (CENTRAALSTATION).
Lijn 15 (1e) had echter altijd STAT. WILLEMSPARK als beginpunt: lijn 3 kreeg in 1945 STAT. MUIDERPOORT als beginpunt (historisch gegroeid na 1929).
Lijn 3 heeft vanaf 1929 (teruggetrokken van het: CS) altijd in het oostelijk stadsdeel het beginpunt gehouden. Hiermede was deze lijn tegendraads aan de lijnen 7(III), 10, 14, 15 (I), 19 (11), 19 (III), 20 en 6 (ex-19), die van een westwaartse gelegen beginpunt naar een oostwaarts gelegen eindpunt reden. Uitzondering op deze regel was lijn 7 in de periode 1924/1 26.

Cor van Mechelen † - augustus 2008

laat een berichtje achter