MEDIATIJDLIJN AMSTERDAMSE TRAM 1911
door Cees Pot
e-mail: ceespot@amsterdamsetrams.nl

1911

4 januari 1911
Op de Stadhouderskade bij de Tesselschadestraat ontspoort een wagen van lijn 3, waardoor het tramverkeer een half uur gestremd is.

5 januari 1911
In de tram zullen binnenkort door de fa. Kotting voorschriften voor de passagiers worden aangebracht. Zij worden verzocht:

• Vlug in- en uit te stappen,

• Zo veel mogelijk gepast te betalen,

• Hun plaatsbewijs gereed te houden,

• Niet nodeloos met het personeel te spreken,

• Tijdig aan te geven dat men wil uitstappen,

• Zich in de wagen als men staat of loopt, steeds goed vast te houden,

• Uit te stappen met het gezicht in de rijrichting van de tram, en zich daarbij slechts met de linkerhand vast te houden.

8 januari 1911
Burgemeester en wethouders stellen de raad voor om de verhuur van de voormalige remise Amstelveenscheweg aan een was- en strijkinrichting met 10 jaar te verlengen en de huurprijs daarvoor te bepalen op ƒ  1.000,- per jaar.

12 januari 1911
Aangekondigd wordt dat eerdaags een nieuwe gids met tarieven en dienstregeling van de tram en de stoomponten zal verschijnen.

21 januari 1911
Op het kruispunt Weteringschans-Vijzelgracht springt een man aan de verkeerde kant uit een tram van lijn 10, en wordt gegrepen door een tram uit de andere richting. Zijn ene been wordt verbrijzeld en het andere gebroken. Hij overlijdt in het Wilhelminagasthuis aan zijn verwondingen.
Op de Dam wordt iemand overreden die op een rijdende tram wil springen.
Beide ongevallen worden in de krant geweten aan het snellere rijden van de tram.

25 januari 1911
In de 1e Van Swindenstraat springt een 14-jarige jongen van een rijdende tram. Hij komt te vallen, wordt door de bijwagen overreden, en is op slag dood.

28 januari 1911
Op de Rozengracht steekt een dronken man vlak voor een naderende tram van lijn 14 over. De bestuurder die uit alle macht belt, kan een aanrijding niet meer voorkomen. De man raakt zo vast onder de tram, dat hij slechts met grote moeite bevrijd kan worden. In de apotheek op de Rozengracht blijkt hij slechts een flinke buil op zijn hoofd opgelopen te hebben. Na iets tegen de schrik ingenomen te hebben vervolgt hij waggelend zijn weg.

7 februari 1911
Burgemeester en wethouders stellen de raad voor om, nu het verkeer drukker wordt, een krediet van ƒ 39.600,- te voteren voor de aanschaf van 10 bijwagens van een minder zwaar model dan de laatst aangeschafte. Zij geven daaraan de voorkeur boven vergroting van de oude, ex-paardentrambijwagens, die trouwens ƒ 3.000,- per wagen zou kosten. Ook zeggen zij toe, dat er nieuwe open bijwagens aangeschaft zullen worden, zodra er een derde hoofdremise is.

 Dam - 1911
Prentbriefkaart

14 februari 1911
Wegens een brand in de Utrechtschestraat moet het tramverkeer aldaar enige tijd stopgezet worden.

4 maart 1911
Wethouder Serrurier heeft een onderhoud met het bestuur van de vereniging van trampersoneel “Ons Belang” over de afjakkering van het personeel door het snellere rijden. Hij zegt een onderzoek toe.

9 maart 1911
Op de brug over de Haarlemmervaart bij het Nassauplein raakt de beugel van een motorwagen van lijn 5 in brand, waarschijnlijk veroorzaakt door kortsluiting, doordat het sleepstuk in aanraking kwam met de bovenleidingconstructie van de brug. Pas de volgende dag kan er weer normaal gereden worden.

20 maart 1911
Op de Westermarkt probeert een jongen op het voorbalkon van een rijdende tram van lijn 3 te springen. Hij springt mis en raakt onder de wagen met als gevolg dat zijn beide benen verbrijzeld worden. In zorgwekkende toestand wordt hij per auto naar het Binnengasthuis gebracht.
Op het Rokin springt een man van een in volle vaart rijdende tram van lijn 5. Hij kan zijn snelheid niet inhouden en tuimelt hals-over-kop in het onfrisse water van het Rokin. Een paar tramconducteurs halen hem er uit.
Op de Nieuwezijds Voorburgwal raakt een jongetje onder een tram van lijn 1. Met ernstige inwendige verwondingen wordt hij naar het Binnengasthuis gebracht.

24 maart 1911
In de Spaarndammerstraat bij de Magdalena-kerk rent een meisje van vier jaar zonder uitkijken de straat over. Zij wordt gegrepen door een juist in volle vaart naderende tram van lijn 5, die niet meer kan remmen. Het kost haar het leven.

26 maart 1911
De recente ongevallen zijn blijkens een bericht in “Het Volk” aanleiding voor het “Handelsblad” voor een gesprek over de “sneldienst” met de directeur van de Gemeentetram. Deze zegt van mening te zijn dat het publiek er van doordrongen moet worden dat de rijweg gevaarlijk is door het toenemende verkeer, niet alleen van trams maar ook van auto’s en rijwielen. Men moet steeds goed uitkijken voor het oversteken. De sneldienst zelf treft geen schuld, de tram rijdt met een snelheid, die bij andere grote steden in het buitenland ook gebruikelijk is, en die nu eenmaal hoort bij de eisen die aan het moderne leven horen.
Aan de andere kant is het personeel van mening dat er niet alles aan gedaan wordt om snelrijdende trams spoedig tot stilstand te kunnen brengen. Één zandstrooier is onvoldoende, en het gebruik van de elektrische rem wordt nog steeds tegengegaan.
Het aantal wagens per lijn is verminderd, en het personeel wordt zwaarder belast doordat de rusttijden tussen de ritten hetzelfde is gebleven of zelfs is verminderd. Er hoeft maar weinig te gebeuren qua oponthoud, of er is helemaal geen rusttijd over. Het aantal wagens moet weer worden teruggebracht op het oude peil, en de rusttijden moeten worden verlengd. Zowel het personeel als het publieke zullen daar baat bij hebben. Verder zal er moeten worden onderzocht of er aanleiding is voor verkorting van de werktijd van het trampersoneel.

 Rozengracht - 1911
Prentbriefkaart

23 mei 1911
Er zijn blijkens een bericht in de “Telegraaf” plannen voor twee nieuwe tramlijnen, een van Concertgebouw door Moreelsestraat, Albert Cuypstraat, Ferdinand Bolstraat, Vijzelstraat en Reguliersdwarsstraat naar Rembrandtplein, en een tweede van Concertgebouw via P.C. Hooftstraat, Stadhouderskade, Museumbrug, Weteringschans en Sarphatistraat naar Artis. Deze lijnen zullen er echter pas komen als de nieuwe remise aan de Schinkel gereed is, wat nog wel anderhalf jaar kan duren.
Een ander bericht meldt dat lijn 1 op 6 juni zal worden verlengd van Dam naar Centraal Station.

6 juli 1911
De illuminaties in de binnenstad ter gelegenheid van het bezoek van de Franse president Fallières trekken, mede door het fraaie zomerweer, veel belangstelling, waar de tram van profiteert. Op de lijnen richting binnenstad is instappen zo goed als onmogelijk.

15 juli 1911
De halte voor de lijnen 1 en 2 op de brug over de Buitensingel voor het Leidscheplein wordt iets verplaatst, en komt nu, voor beide lijnen afzonderlijk te liggen in de bocht tussen de Stadhouderskade en de brug.

22 juli 1911
Op de Rozengracht bij de Marnixstraat wordt een man van 77 jaar door een auto aangereden. Hij slaat tegen de grond vlak voor een tram, die niet tijdig meer kan remmen. Zijn benen raken beklemd onder de baanschuiver, en de tram moet opgevijzeld worden om hem te kunnen bevrijden, wat slechts met grote moeite lukt. Zijn benen zijn niet gebroken, maar hij heeft een gapende hoofdwond en een kwetsuur aan de hand. Per auto wordt hij naar het Wilhelminagasthuis gebracht, waar hij nog dezelfde dag overlijdt.

26 juli 1911
Op de hoek van de Nassaukade en de Kinkerstraat komt een met hout beladen wagen in botsing met een tram van lijn 7. De koetsier wordt van de wagen geworpen, maar heeft geen letsel. Van de wagen breekt een wiel, waardoor het hout op straat terecht komt en de tramdienst enige tijd gestremd wordt.

27 juli 1911
Op de Oostenburgergracht steekt een 3-jarig jongetje de straat over vlak voor een tram van lijn 13. De bestuurder kan niet meer remmen, en de tram overrijdt het jongetje, dat ter plaatse overlijdt.

3 augustus 1911
Op de Rozengracht raakt een omstreeks 30-jarige man lichtgewond wanneer hij van een rijdende tram springt en komt te vallen. Op de kruising Westeinde-Stadhouderskade raakt een fietser ernstig gewond, als hij wil uitwijken voor een tram van lijn 5 en door een atax (taxi) wordt aangereden.

18 augustus 1911
Een 6-jarig meisje raakt gewond als ze door een tram wordt aangereden. Het hevig bloedende kind wordt naar het Wilhelminagasthuis gebracht.

Lijn 9 op de Plantage Middenlaan - 1911
Prentbriefkaart

2 september 1911
In de Leidschestraat bij de Prinsengracht wordt een jongen door een tram aangereden. Met enige verwondingen moet hij naar het Binnengasthuis.

4 september 1911
De dienst op de lijnen 2 en 3 wordt ’s avonds geruime tijd gestoord door een uitslaande brand in de P.C. Hooftstraat.

7 september 1911
’s Ochtends wordt op het Leidscheplein een 20-jarig meisje door een tram aangereden. Zij wordt het American Hotel binnengedragen, maar blijkt al te zijn overleden.

11 september 1911
Op de Mauritskade bij het Weesperpoortstation botst een tram van lijn 3, die van de Sarphatistraat komt op een tram van lijn 11, die die kant op gaat. Een passagier loopt een hoofdwond op, de andere komen met de schrik vrij. Het voorbalcon van de tram van lijn 11 wordt geheel vernield.

19 september 1911
Op de De Ruijterkade bij het Westelijk Viaduct ontstaat door onbekende oorzaak kortsluiting in de bovenleiding van de tram. Een man raakt daarbij lichtgewond.

28 september 1911
Burgemeester en wethouders stellen de gemeenteraad voor om de adressen van de heer W.C. van der Kuijlen c.s., de Roeivereniging “Willem III”, de Industriële Maatschappij “Trompenburg”, en de heer J. Bienfait c.s., waarin wordt verzocht om met de doortrekking van lijn 4 langs de Amsteldijk niet te wachten tot het Plan-Zuid zijn beslag zal hebben gekregen, door hun college te laten afdoen. Het voorstel wordt aangenomen nadat wethouder Serrurier heeft verklaard, dat er binnenkort een kostenraming komt.

6 oktober 1911
Bij de behandeling van de gemeentebegroting voor 1912 wordt verzocht aan de tramwagens een voorziening aan te brengen, waardoor met name ongevallen kunnen worden voorkomen, die plaatsvinden, wanneer mensen die op de motorwagen willen springen, onder de bijwagen raken.

tramstellen van de E.S.M. "Haarlemse tram" op het beginpunt aan het Spui - 1911
Prentbriefkaart

3 november 1911
Bij de behandeling van de gemeentebegroting 1912 vraagt het raadslid Prof. Fabius “de overladen lijn 2” te ontlasten door een lijn Willemspark-Plantage in te leggen, terwijl het raadslid Sutorius dat wil bereiken door een parallel traject door de Spiegelstraat, zodat de Leidschestraat slechts in één richting bereden wordt. Wethouder Serrurier wil niet verder gaan dan vermeerdering van het aantal diensten op lijn 2.
Met ingang van maandag 6 november, aldus een bericht in de NRC, zal de als proef ingestelde extra dienst van lijn 2 langs Marnixstraat en Rozengracht eindigen, en in plaats daarvan zal op deze lijn een groter aantal motorwagens in de normale richting lopen. De proef leidde er toe, dat op plaatsen als Spui en Koningsplein in de trams geen plaats genoeg kon worden geboden..

13 november 1911
Doordat een tram van lijn 2 op de Willemsparkweg bij de Van Baerlestraat plotseling moet remmen voor een atax (taxi) slaat de conducteur van de bijwagen met zijn pols door de ruit met als gevolg een slagaderlijke bloeding. Na in een apotheek verbonden te zijn wordt hij met een ziekenauto naar het Wilhelminagasthuis vervoerd.
Op het Damrak wil een man op de tram een bekende op straat groeten. Hij buigt zich iets te ver uit de wagen en slaat met zijn hoofd tegen een bovenleidingpaal. In bewusteloze toestand wordt hij een apotheek binnengedragen.

Lijn 14, 11 en 1, standplaats Dam - 1910 - 1911
Prentbriefkaart

5 december 1911
In de Sarphatistraat bij het Weesperplein steekt een bejaarde vrouw de rails over vlak voor een tram van lijn 3. De bestuurder remt meteen, maar door de glibberige rails glijdt de tram door, en de vrouw komt er onder. Zij komt bekneld te zitten onder de banschuiver en raakt ernstig gewond. Nadat de tram is opgevijzeld wordt zij bevrijd en naar het Binnengasthuis vervoerd. Bij aankomst blijkt zij reeds te zijn overleden.

10 december 1911
Blijkens een bericht in “De Gemeentewerkman” gaat de Bond van Nederlandsche Gemeentewerklieden apart actie voeren voor de invoering van een drieploegenstelsel bij de tram, omdat samenwerking met de besturen van de Federatie, de Christelijke en Katholieke bonden is mislukt, hoewel het grootste deel van het trampersoneel op twee vergaderingen vóór actie voeren bleek te zijn.
’s Avonds valt een 65-jarige vrouw op de Rozengracht uit een motorwagen van lijn 3. Zij raakt onder de bijwagen en wordt in bewusteloze toestand per rijwielbrancard naar het Binnengasthuis vervoerd.

11 december 1911
Een 38-jarige bakkersknecht wordt in Hobbemastraat door een tram van lijn 3 aangereden. Met schrammen in het gezicht en bloedende hoofdwonden wordt hij bij een dokter binnengebracht. Na voorlopig verbonden te zijn, wordt hij per rijwielbrancard naar het Wilhelminagasthuis vervoerd.

 

<< naar intro mediatijdlijn

door naar 1912 >>

Verantwoording en disclaimer:
Cees Pot heeft voor de totstandkoming van deze tijdlijn de database van de website "Historische kranten in beeld" geraadpleegd. Deze website is een initiatief van de Koninklijke Bibliotheek. Deze instantie heeft ons toestemming verleend voor publicatie op deze wijze.