MEDIATIJDLIJN AMSTERDAMSE TRAM 1895
door Cees Pot
e-mail: ceespot@amsterdamsetrams.nl

1895

2-1-1895
De Amsterdamsche Omnibus-Maatschappij heeft gedurende het 4e kwartaal 1894 vervoerd 4.591.780 passagiers, tegen 4.553.515 in hetzelfde tijdvak van 1893.

15-1-1895
De tramdienst was door de sneeuwval, die de hele dag duurde, gisteren beperkt. Hier en daar maar niet in de buitenwijken had zich tussen de tramrails bruine modder opgehoopt, die het bij een asfaltbestrating de paarden zeer moeilijk maakte. De helft der tramwagens was buiten dienst gesteld en alle wagens waren met twee paarden bespannen. De A. O. M. was reeds in de morgen begonnen de rails van sneeuw te bevrijden. In de middag waren alle pekelwagens, die zij ter beschikking heeft reeds vijf malen uitgereden. Naar men ons verzekerde zijn daarbij 30.000 tot 40.000 KG. zout verbruikt In den afgelopen nacht zijn door de maatschappij 700 tot 800 losse werklieden aan het werk gezet om de sneeuw en de modder op te ruimen. Vandaag was de dienst weer, als gewoon, geregeld.

26-1-1895
Te 's-Gravenhage wordt verteld — en enkele Amsterdamse bladen vertelden het reeds na — dat de Amsterdamsche Omnibus-Maatschappij gedongen had naar de concessie tot exploitatie van de trams in de hofstad, na afloop van de concessie der Haagsche Tramway-Maatschappij.
Wij kunnen als zeker melden dat de A. O. M. een dergelijk voornemen niet heeft en ook nooit gehad heeft.

Tengevolge van een rukwind is gistermorgen een schutting omgeslagen, voor het huis van de firma Saür, dat op de Reguliersbreestraat wordt verbouwd. De steiger viel boven op een orgel, terwijl de orgeldraaier er onder kwam te liggen. Bovendien werd een wagen van het Goederenvervoer getroffen, zonder echter veel te beschadigen. Het orgel werd intussen zeer beschadigd en ontstemd, maar de orgelman kwam met de schrik vrij. De tram had enig oponthoud.

6-2-1895
Fabrieks- en Handwerksnijverheid,
Het bestuur der Amsterdamse afdeling van de “Vereeniging ter Bevordering van Fabrieks- en Handwerksnijverheid in Nederland” had gisteravond in het gebouw van de “Maatschappij voor den Werkenden Stand” een vergadering belegd.
De voorzitter deelde mede
(………………………………………………..)
Daarop was het woord aan den heer F. C. Dufour alhier. Deze sprak over de elektrische krachtoverbrenging in het bijzonder bij trams. Spr. herinnerde er aan, dat paardentrams veelal niet meer in de steden voldoen, terwijl stoom-, kabel- en petroleumtrams de paardentrams niet kunnen vervangen. Er blijft dus niets anders over dan de elektrische tram, waarvan de toepassing het eerst op de tentoonstelling te Berlijn in 1879 geschied is. Feitelijk is men eerst in 1890 met de aanleg van elektrische trams aangevangen, en thans vindt men deze reeds in 60 steden in Europa met een baanlengte van 500 KM.
Uitvoerig behandelde hij de inrichting van de trams met accumulatoren en die, waar de stroom van buiten toegevoerd wordt. De eerste zijn in theorie zeer mooi, maar de resultaten zijn niet schitterend. Volgens dit systeem zou men te dikwijls de batterijen moeten laden. Het tweede stelsel verdient in de praktijk meer aanbeveling, en spreker ging na wat in deze reeds te zien is geweest. Het best voldoet op dit ogenblik het trolleysysteem, waar een draad door de lucht langs de lijn gelegd wordt, ter geleiding van de stroom. Door de grond wordt de stroom teruggevoerd. Velen menen, dat de straten door de spanning van dezen draad ontsierd worden, maar spr. meende, dat dit geen groot bezwaar kon zijn, daar toch de telefoondraden ook overal te zien zijn.
Ook heeft men getracht deze draad onder de grond te leggen, en het beste zijn Siemens & Halske bij de tram in Budapest hiermede geslaagd. Een groot nadeel is het, dat het systeem duur is. In de laatste tijd is men echter op het denkbeeld gekomen om de kanalen niet van cement, maar van plaatijzer te maken. Bij bruggen blijft een ondergrondse geleiding een groot bezwaar, wil men niet in te dure constructies vervallen.
Als voordeel van de elektrische tram noemde de inleider de goedkoopste exploitatie als meer dan een wagen op de lijn loopt (20 en 30 pCt.). De snelheid van een elektrische tram is ook groter dan die van de paardentram; de eerste neemt minder plaats in en kan zeer spoedig stil staan. Bij een stad, die elektrisch verlicht is, kan men voor de elektrische trams hetzelfde centraal-station gebruiken, waardoor de exploitatie nog goedkoper wordt.
Dikwijls gebeurt het, dat er storingen ontstaan met het telefoonnet. Het is dan de vraag: wie heeft het recht op de grond, de telefoon- of de elektrische trammaatschappij? In Engeland heeft deze kwestie reeds aanleiding tot processen gegeven. De telefoonmaatschappij kan echter de storing zeer gemakkelijk voorkomen door de invoering van inductievrije kabels.
Ten slotte behandelde de inleider de ondergrondse trams, om zodoende de drukke straten te ontlasten, maar in ons land zullen deze met het oog op de bodem nooit gemaakt kunnen worden. Wij zullen dus onze toevlucht tot trams boven de grond moeten nemen.
De laatste uitvinding is de zwevende tram, die men tussen Elberfeld en Barmen kan vinden. De wagenkast van de zwevende tram kan zeer licht zijn, daar zij geheel hangt, en een groot voordeel is natuurlijk, dat deze tram overal kan aangelegd worden, over rivieren, kanalen, enz.
Nadat de heer Dufour nog enige inlichtingen gegeven had en hem dank was gebracht voor zijne belangrijke mededelingen, ging men over tot (…………)
Niets meer aan de orde zijnde, werd de vergadering daarop gesloten.

8-2-1895
Aan het einde der tramlijn in de Dubbele Buurt is door de A. O. M. een sierlijke Amerikaans grenen kiosk gebouwd, ten gerieve van haar koetsiers en conducteurs.

18-2-1895
Brand in de Kalverstraat.
Het tramverkeer Dam—Sarphatistraat en Dam—Plantage ondervond een uur lang grote vertraging. Het was nl. nodig geweest de stoomspuit op de rails van het Rokin te zetten; de aanvoerslang lag daar in het water, waartoe men een gat in het ijs had moeten slaan. Het was een aardig gezicht die reeks van tram wagens van af Polen tot bij de Duifjessteeg te zien staan. Tegen een uur kon de stoomspuit inrukken en het tramverkeer over het Rokin worden hervat.

22-2-1895
Het tramverkeer door de St. Anthoniesbreestraat was in verband met een brand in een banketbakkerij op nr. 38 gedurende een half uur gestremd en kon daarna hervat worden, hoewel het personenverkeer nog gestaakt bleef. Een stoomspuit, die ook aangerukt was, behoefde geen water te geven.

2-3-1895
Brug over de Da Costagracht.
Nu in het einde van dit of in het begin van het volgende jaar het gedeelte van de nieuwe westelijke verkeersweg tussen Heeren- en Keizersgracht zal kunnen worden doorgetrokken, wordt het door B en W. wenselijk geacht, dat ook het gedeelte van die verkeersweg, gelegen buiten de oude Singelgracht, tegen dat tijdstip gereed is. Ten gevolge van de hun door het aannemen van hun voordracht N°.448, d.d. 21 Juli 1892 verleende machtiging, is de wegbaan daarvoor reeds aangelegd en gedeeltelijk bestraat. De machtiging van de Gemeenteraad moet echter nog worden verleend voor het maken van de brug over de toekomstige Da Costagracht, waarvan de kosten, geraamd op ƒ 45,000, volgens bovengenoemde voordracht moeten worden bestreden uit de gelden, door de Amsterdamsche Omnibus-maatschappij voor de aanleg van de verkeersweg te verstrekken. Ten einde tot de aanbesteding van de brug te kunnen overgaan, verzoeken zij de Raad, hen tot die uitvoering te machtigen.

7-3-1895
INGEZONDEN STUKKEN.
“Marnixstraat 200, Conducteur!”
leder die gebruik maakt van de tram kan bovengenoemde aanbeveling in allerlei variaties talrijke malen vernemen, en bereidwillig wordt door de altijd minzame conducteurs naar de bestelling geluisterd. 't Is dan ook zo gemakkelijk met de tram tot voor de deur van het huis te komen, men heeft om zo te zeggen gratis equipage. Voor twee dingen heeft het echter nogal enige bezwaren; 1°. voor de paarden, die zich onophoudelijk moeten inspannen om de tramwagen weer in beweging te krijgen en daardoor, vooral bij gladde wegen, een alles behalve benijdenswaardige taak hebben ; en 2°. voor hen, die per tram gaande enige spoed hebben. leder tramgebruiker zal wel eens van het gemak geprofiteerd en ook wel eens bij enige spoed daarover geklaagd hebben.
Zou er nu geen raad voor zijn om, met een weinig toegevendheid van het publiek, dat dikwerf stoppen te voorkomen; mij dunkt van ja. Wanneer bijv. de Omnibusmaatschappij eens enige vaste halten bepaalde op geschikte plaatsen en bijv. 2 à 300 meter van elkander, dan kon men door hoogstens 100 à 150 m. te lopen om zo’n halte te bereiken, veel onnodig stilstaan en uitstappen vermijden, en kon tevens de koetsier reeds bijtijds zien of hij voor iemand bij zulk een halte stoppen moest.
Met veel succes zou in dit geval, en met goedvinden van het dagelijks bestuur, gebruik gemaakt kunnen worden van de straatlantaarns, die natuurlijk langs de gehele weg aangetroffen worden. Wanneer de omnibusmaatschappij met duidelijke letters op de daarvoor geschikte plaatsen op de lantaarns liet schilderen: halte tram — ook bij avond zichtbaar — en daarbij streng verbood ergens anders op te houden, mij dunkt, het publiek zou daar niet veel tegen opzien en de paarden zouden er zeker wel bij varen, evenals zij, die spoedshalve van de tram gebruik maken.

21-3-1895
Bij de gemeenteraad is ingekomen:
Adres van A. C. Schroot c. s., eigenaren van percelen aan de Ceintuurbaan en het Sarphatipark, houdende verzoek om aan de Amsterdamsche Omnibus-Maatschappij voor te schrijven, ten spoedigste te leggen en in gebruik te stellen een tramlijn in aansluiting der lijn Dam--Amsteldijk, gaande door de Ferdinand Bolstraat en over de Ceintuurbaan langs het Sarphatipark (Zuidzijde), en voor zoverre de Ceintuurbaan nog niet gereed is, door de Van Woustraat en Jan van der Heijdenstraat tot de Amsteldijk. Dit wordt gesteld in handen van B_.en W. om preadvies.

Wederom zijn een tweetal wachthuisjes opgericht ten dienste van het personeel van de Amsterdamsche Omnibus-Maatschappij, en wel in de Plantage Kerklaan en in de Sarphatistraat voor het Kinderziekenhuis.

29-3-1895
Het volgende is ontleend aan het verslag, uitgebracht in de op heden gehouden algemene vergadering der Amsterdamsche Omnibus-Maatschappij.
Het jaar 1894 bood voor ons bedrijf weinig vermeldenswaard aan. Een winter zonder sneeuw, een zomer zonder zon, ziedaar het voornaamste kenmerk van dit jaar. Spaarde het eerste ons veel last en kosten, het laatste veroorzaakte verminderd vervoer. Vooral tegenover de zeer schone zomer van 1893 vielen de ontvangsten ongunstig uit, zodat in vergelijking met 1893 een achteruitgang van ƒ 16,000 plaats vond.
Het verschil in weersgesteldheid blijkt het duidelijkste uit de dienst der open wagens. Deze legden af: in 1893, 275,780 K.M.,in 1894, 235,317 K.M., dus in 1894 ruim 40.000 K.M. minder.
Een lichtzijde was de buitengewoon lage prijs der granen, waardoor de kosten van het rantsoen onzer paarden tot een tot heden ongekend laag cijfer daalden. Slechts 69 cent eiste elk paard per dag aan voeding en ligging. Het eindresultaat van het jaar 1894 is daardoor zeer bevredigend: wij konden tot het uitdelen van een dividend van 10.2 pCt. besluiten.
De lengte onzer lijnen werd in de loop van dit jaar niet gewijzigd, terwijl wij vrezen, dat ook in 1895 nog niet met de aanleg der lijn Dam—Westermarkt—Bilderdijkstraat zal kunnen worden aangevangen. Een paar belangrijke verbeteringen in de bestaande lijnen kwamen tot stand, en wel:
1°. de aanleg van twee draaischijven op het Koningsplein, waardoor de dienst der lijn Dam- Amsteldijk veel verbeterd werd, en 2°. een nieuwe, nu dubbele kruising met de Staatsspoorweg, in verband met het vastmaken der vroegere basculebrug voor de Muiderpoort.
Deze uitbreiding doet het oponthoud, ontstaan door het rangeren der Staatsspoorwegen op de lijn Dam—Linnaeusstraat, veel verminderen.
Wij namen een uitbreiding onzer centrale werkplaatsen op het Roeters-Eiland onderhanden, door bijtrekking van een ons toebehorend pakhuis, en maakten daar tegelijker tijd een ruime, machinale inrichting ten dienste der sneeuwontdooiing.
In de nieuwe lokalen werden de nodige werktuigen opgesteld, zodat nu, naar wij vertrouwen, voor geruime tijd in de behoeften van onze werkplaatsen zal voorzien zijn.
Verder werd voorbereid de stichting van een stalgebouw aan de Rustenburgeratraat, op een ons toebehorend terrein, ter voorziening in de behoefte aan ruimte voor paarden ten dienste der lijn Dam—Amsteldijk.
Wij stelden 12 nieuwe tramwagens in dienst, welke alle in onze werkplaatsen vervaardigd werden.
In het geheel zijn nu 40 nieuwe tramwagens in eigen beheer vervaardigd.
De pensioenregeling voor ons personeel kwam in het afgelopen jaar (zoals ook reeds door de wethouder van financiën in de raadszitting van 31 oktober jl. werd medegedeeld) ten gevolge van verschillen in de opvattingen der wiskundige adviseurs, nog niet tot stand. Tegen het einde van 1894 stelden wij aan B. en W. een ander systeem van regeling voor, waarbij de gerezen bezwaren minder op de voorgrond traden en niet langer een bron van oponthoud behoefden te zijn. Na namens B. en W. ontvangen uitnodiging tot uitwerking van dit voorstel, zonden wij half februari, een nieuwe, volledig uitgewerkte ontwerpregeling in, welke op het ogenblik ten stadhuize in onderzoek is.
Wij behoeven wel niet te verzekeren, dat de belangen van ons personeel door het geheel buiten onze schuld vertragen dezer regeling, in geen enkel opzicht geschaad zijn of geschaad zullen worden.
In het personeel hadden zeel weinig mutaties plaats. Op een getal van 180 koetsiers en evenveel conducteurs behoefde geen enkele nieuwe koetsier en slechts 3 nieuwe conducteurs aangesteld te worden.
Het getal personen in vasten dienst bedroeg 773. Aan 51 personen werd het gebruikelijke getuigschrift met daarbij behorende gratificatie wegens 10-jarige, dienst uitgereikt.
Op 31 December 1894 waren 332 personen in onzen dienst, in het bezit van bedoeld getuigschrift.
Op 31 December 1894 waren aanwezig 724 paarden en 214 tram wagens.
De gebouwen in Amsterdam en Nieuwer-Amstel ten behoeve van onzen dienst beslaan gezamenlijk eene oppervlakte van 2 hectare, 32 are en 91 centiare.
Het aantal in 1894 vervoerde personen bedroeg 19,538,412 tegen 19,692,264 in 1893. In het geheel werden in 1,531,535 ritten (4,408,691 rijtuigkilometers) afgelegd. De exploitatiekosten, met inbegrip van de vaste uitkering aan de gemeente, bedroegen 74 pCt. van de ontvangsten.
Aan de gemeente Amsterdam werd voor haar aandeel in het vervoer en voor het reinhouden en het onderhoud der bestrating voldaan ƒ100,272.70.
Tot leden der commissie belast met het nazien der balans over 1895 werden herbenoemd de heeren: P. E. Tegelberg, mr. D. E. Lioni, F. C. Muijsken.

3-4-1895
In de Plantage Middenlaan trachtte een man op een tramwagen te springen. Ongelukkig struikelde hij en viel zo lelijk dat hij in het lsr. ziekenhuis verbonden moest worden.

4-4-1895
Gemeenteraad.
Ingekomen:
Adres van A. F. P. Carstens c. s., bewoners en eigenaren van percelen aan het Sarphatipark, om een tramverbinding met die buurt.
In het adres wordt betoogd, dat de tegenwoordige exploitatie der lijn Dam—Amsteldijk bij het toenemen der bevolking aldaar in genen dele voorziet in de behoefte der verkeersmiddelen, dat zonder te kort te doen aan de plannen van B. en W. omtrent uitbreiding van het bestaande tramnet, aan de wens van adressanten gevoegelijk kan worden voldaan door aan de A. O. M., ingevolge artikel 15 der bepalingen onder welke aan haar concessie werd gegeven, een opzegbare vergunning te verlenen tot het verlengen van de lijn Dam—Vijzelstraat door de Ferdinand Bolstraat, Jan Steenstraten, naar den Amsteldijk of wel een exploitatie van een zodanige lijn op te dragen, en dat de exploitatie der tramlijn aldus zou kunnen worden geregeld, dat gelijk thans met de lijnen Dam—P. C. Hooftstraat en Dam—Vondelstraat geschiedt, beurtelings een wagen zou kunnen lopen voor de lijn Dam—Amsteldijk langs Stadhouderskade en een voor de lijn Dam—Amsteldijk langs Jan Steenstraten en Sarphatipark.
Adres van de vereniging ..Algemeen Belang Buurt YY," waarbij wordt aangedrongen op de aanleg van een tramverbinding van de brug aan Stadhouderskade, tegenover de Ferdinand Bolstraat, door deze straat tot aan de Ceintuurbaan en daarlangs tot aan de Van Woustraat, zo mogelijk een hulplijn door de Tweede Jan van der Heijdenstraat naar de Amsteldijk, of, wanneer hiertegen bezwaren bestaan, van hezelfde punt van uitgang door de Ferdinand Bolstraat, Eerste Jan Steenstraat, Sarphatipark, eindpunt Amsteldijk. hetzij door Tweede Jan Steenstraat of door de Tweede Jan der Heijdenstraat.
De heer Van Nierop heeft er niets op tegen dat dit adres in handen van B. en W. gesteld wordt om preadvies, maar deze adressen nemen z. i een grote omvang aan; mag men een spoedig preadvies verwachten, anders zal spr. een interpellatie doen.
De heer Serrurier zegt dat op deze bepaalde zaak zeer spoedig preadvies kan volgen.
De heer Gerritsen zegt dat hij haakt naar het grote antwoord, opdat alle kwesties zullen opgelost worden. Spr. dringt aan op preadvies over de gehele tramkwestie.
De heer v. Nierop zegt gewend te zijn met weinig tevreden te zijn in deze zaak; hij is dus tevreden met het antwoord van de wethouder, dan begint zaak ten minste te lopen.
De heer Fabius dringt ook aan op spoed.
De voorzitter zegt dat B. en W. de zaken afdoen zo spoedig als mogelijk is en wenselijk.
Het adres wordt gesteld in handen van B. en W. om preadvies.

9-4-1895
Ingezonden.
Mijnheer de Redacteur!
Met zeer veel belangstelling las ik uw artikel van Dag tot Dag in het tweede blad van zondag 8 april over ”Wetenschappelijke zindelijkheid." In het bijzonder troffen mij de volgende regelen, die ik hier gaarne nog eens even wens te behandelen : “Niets ter wereld schijnt ons onzindelijker toe dan het inslurpen van bevuilde lucht. Lieden, die in spoorwegrijtuigen zenuwachtige, bleekneuzige vrees voor reine lucht tonen, frisse lucht voor tocht aanziende, en met halfgeloken ogen elkanders lauwe krioelende adem een uur lang inslikkende, behoren tot de onzindelijkste mensen op deze planeet. Zij zijn influenza-verspreiders, bloed vergiftigers en...."
Deze regels: ik zou zo gaarne wensen dat ze de aandacht mochten trekken van het bestuur der A. O. M. en het haar mocht doen besluiten haar conducteurs uitdrukkelijk te bevelen, steeds voor de toevoer van een weinig frisse lucht in haar wagens op de verschillende lijnen te zorgen, hetzij door een paar raampjes, hetzij door de deur open te laten. Wanneer de conducteur een consigne heeft waaraan hij zich houden kan, zal hij ook behoorlijk tegenover onbillijke eisen van het publiek kunnen optreden. Vooral in dezen tijd van het jaar is dit zo bijzonder wenselijk. Met lauw, regenachtig, winderig weer heeft men herhaaldelijk volle wagens; er is altijd wel één persoon, die frisse lucht voor tocht aanziet en — poef! de deur gaat dicht en men zit 20 à 25 minuten in vuile lucht en te hoge temperatuur door 14 en meer, als er nog kinderen hier en daar op schoot zitten, wat vooral Zondags het geval is, ademende monden teweeggebracht, benevens door een of ander verdacht riekend pak goed, op de schoot van een vrouw, die ook al de geuren van haar kamer, waarin alles verricht wordt, in haar kleren meebrengt, of soms nog verhoogd door een patchouligeurtje of iets dergelijks. Indien hierin verandering kwam, zouden voor velen de ritten der A. O. M. veel aangenamer worden en de Maatschappij zou in haar organisatie nog meer der volmaaktheid nabij komen.
In de hoop, mijnheer de redacteur, niet te veel van uw ruimte gevergd te hebben en dat dit epistel ook nog eens enkelen, die zoo bang zijn voor frisse lucht, tot inkeer mag brengen, teken ik, hoogachtend, B. V.

12-4-1895
Door de politie wordt de volgende bekendmaking gepubliceerd : De persoon, als aanspreker gekleed, die op den 10e dezer uit de tram No. 142 Dam—Linnaeusstraat, vermoedelijk bij vergissing, een kerkboek, door een dame achtergelaten, heeft meegenomen, wordt, ter voorkoming van voor hem ernstige onaangenaamheden, verzocht dit boek ten spoedigste terug te bezorgen bij de hoofdinspecteur van politie, aan het bureau Muiderpoort".

22-4-1895
Gistermiddag omstreeks halfeen is op het Spui bij de Heisteeg een 35-jarig werkman — een Belg werkzaam aan de tentoonstelling — bij het oversteken der rails onder de tram geraakt. Een der wielen ging hem over beide benen, terwijl hij ook nog door den val een wonde aan het hoofd bekwam. Hij werd door een paar zijner makkers in deerniswaardige toestand en geheel bewusteloos opgenomen en ter eerste verpleging binnengebracht in de tapperij van de Wed. Hoppe, hoek Heisteeg. Daarna werd hij per brancard naar het Gasthuis vervoerd.

23-4-1895
Voor de galavoorstelling Woensdag in de Stadsschouwburg te geven, zijn door B. en W. de volgende maatregelen vastgesteld ten aanzien van het tramverkeer:
Bij het aan- en afrijden der Hofrijtuigen zullen de tramwagens van de lijn Haarlemmerplein—Leidscheplein in de Marnixstraat opgesteld worden.

27-4-1895
Van B. en W. het verzoek om advies omtrent het van de afdeling Handelsinrichtingen uitgaande avant projet van een nieuw entrepotdok. De Haven- en handelscommissie wijst in haar advies op de noodzaak van een goede tramverbinding met dit dok.

2-5-1895
Door de gemeenteraad van Haarlem is aangenomen is een voorstel van B. en W., om C. J. Bollee, te Haarlem en W. J. Bollee, te Nieuwer-Amstel, die aanvraag hebben gedaan om concessie voor een tramlijn Amsterdam (Overtoom)—Sloten—Hoofddorp en van de lijn Aalsmeer—Hoofddorp—Vijfhuizen—Haarlem, te berichten, dat wegens gemis aan voldoende breedte bezwaren bestaan tegen het verlenen van vergunning tot het berijden met stoom- of elektrische tram, van de brug over de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder bij de Fuykvaart, van de weg vandaar naar de Zomervaart en van de Dubbele buurt.

7-5-1895
WERELDTENTOONSTSLLING
Aan versieringen zal het trouwens op meer dan één plaats niet ontbreken. Zo zullen de trams die in de richting van het terrein lopen, tijdens den duur der tentoonstelling worden versierd.

8-5-1895
De heren Bos c. s. — van oordeel dat de Benz Patent Mmtorwagens minder geschikt zijn voor het openbaar verkeer — hebben aan B. en W, een andere concessieaanvraag ingediend, om namelijk elektrische treinwagens te mogen laten lopen van het Nassauplein langs de Nassaukade, Stadhouderskade door buurt YY, Ferdinand Bol- en Jan Steenstraat, en langs het Sarphatipark tot de Amsteldijk, en omgekeerd, met zijlijnen door het Jacob van Lennep-kwartier tot de Overtoom.
Ook nog andere lijnen zullen door genoemde heren worden aangevraagd.

11-5-1895
Door de heeren Bos c. s., te Amsterdam, is, in aansluiting van hun concessie-aanvraag aan B. en W. der gemeente Amsterdam (tramlijn Nassauplein--Amsteldijk) ook concessie aangevraagd aan B. en W. der gemeente Nieuwer-Amstel, voor het in exploitatie brengen van een elektrische tramdienst van Amsteldijk via de Amstel tot Ouderkerk en omgekeerd.

13-5-1895
Ter gelegenheid van de “wereldtentoonstelling” (de Internationale tentoonstelling van het Hotel- en Reiswezen, geopend op 11 mei jl.) rijden de trams van de A.O.M. daarheen met vlaggetjes versierd.

5-6-1895
Zulk een prachtige Pinksteren hebben we zeker in jaren niet gehad! Overal in de stad heerste grote drukte. De trams waren bijna altijd vol, en aan het einde der lijnen verdrong zich dikwijls een grote menigte, om een plaatsje te bemachtigen. De huurkoetsiers maakten prachtige zaken, want alle vehikels van Amsterdam waren van stal.

8-6-1895
Vuurwerk aan de Amsteldijk/Weesperzijde.
De tram reed daar dan ook niet meer ; daar was, even voor de brug bij 't Oosteinde voor deze avond een hulpwissel gelegd van waar de wagens af en aan reden.

9-6-1895
Naar het Binnengasthuis is gisteren vervoerd een 6-jarige jongen, die op de Stadhouderskade door een tram over de linkerarm was gereden, waardoor dit lichaamsdeel ernstig is verwond.

13-6-1895
GEMEENTERAAD.
Zitting van Woensdag 12 Juni
Adres van P. van Ester c. s., waarbij zij, naar aanleiding van de verschillende adressen, ingediend door bewoners en eigenaren van percelen in de buurt, begrensd door Amsteldijk, Stadhouderskade, Ceintuurbaan en Ruijsdaelkade, in zake een betere tramverbinding met het centrum der stad, aandringen op het spoedig tot stand komen daarvan. Wordt gevoegd bij de andere stukken, welke omtrent deze zaak reeds in handen van B. en W. zijn gesteld, nadat de Voorzitter heeft meegedeeld, dat waarschijnlijk binnen enkele dagen preadvies zal worden uitgebracht.

15-6-1895
In de Raadszitting van woensdag jl. antwoordde de burgemeester op een vraag van de heer Van Nierop, „dat waarschijnlijk binnen enkele dagen iets naders zou worden vernomen omtrent de tramlijn Amsteldijk—Sarphatipark- Ferdinand Bolstraat".
Sedert is bekend geworden dat eerstdaags een voordracht van B. en W. zal verschijnen om de A. O. M. vergunning te geven die lijn te leggen. De Maatschappij heeft zich nl. bereid verklaard — zoals zij trouwens reeds vier jaren geleden deed — de lijn te leggen.
De bedoeling is dan, de trams om beurten te laten rijden van de Amsteldijk langs de Stadhouderskade naar de Dam, en van de Amsteldijk langs het Sarphatipark naar de Dam, en eveneens in omgekeerde richting. Dit zal ontegenzeggelijk voor buurt YY een grote verbetering zijn en voor de bewoners het bewijs van het spreekwoord: „de aanhouder wint “. Als de voordracht spoedig in de Raad komt, kan de nieuwe lijn nog vóór de winter in gebruik zijn. De vraag rijst, waarom nu niet tevens besloten wordt tot het leggen der lijn Westermarkt—Rozengracht—Bilderdijkstraat—Constantijn Huygensstraat. Of moeten de bewoners van het Van Lennepkwartier, evenals die van buurt YY, nog wat meer adressen aan de Raad zenden, voor men ook voor hen van de groene tafel zal horen, dat waarschijnlijk binnen enkele dagen een voordracht zal komen?

17-6-1895
Woensdag 14 juni jl. deelde de Burgemeester aan de Raad mede, dat weldra een voordracht betreffende het doortrekken van de lijn Amsteldijk door de Ferdinand Bolstraat zou ingediend worden. Hieraan kan nog toegevoegd worden dat de bedoeling is om de tram om beurten te laten rijden van den Amsteldijk langs de Stadhouderskade naar de Dam en van de Amsteldijk langs Sarphatipark en Ferdinand Bolstraat naar de Dam en eveneens in omgekeerde richting.

18-6-1895
Gisteren is in het Binnengasthuis verbonden een 8-jarige knaap die aan het Rokin op een in beweging zijnde tramwagen sprong, daar afviel en aan het hoofd werd verwond.
Naar het Binnengasthuis is eveneens gebracht een man, die bij het uitstappen van een in beweging zijnde tram op het Spui was gevallen, met het gevolg, dat hij een wiel van dat voertuig over het rechterbeen kreeg, waardoor dat lichaamsdeel ernstig is verwond.

22-6-1895
INGEZONDEN STUKKEN.
De Beurs.
In antwoord op het ingezonden stuk van de heer A. d. V. in het Handelsblad van gisteravond, wil ik toch even er op wijzen, dat aan de verplaatsing van elk groot lichaam, dus ook van de Beurs, bezwaren zijn verbonden, doch dat in casu die gemakkelijk te overwinnen zgn. Men bedenke dat er in de onmiddellijke nabijheid van het P. v. V. een spoorwegstation en een post- en telegraafkantoor gevestigd is. Wat het gebouw der Vereniging voor de Effectenhandel betreft, verwacht en verlangt niemand dat het zoo maar geabandonneerd zal worden, maar ik ben overtuigd dat men een beter lokaal in de onmiddellijke nabijheid van het P. v. V. zal kunnen krijgen. Ten slotte zij het mij vergund te wijzen op de tramgelegenheid, die bestaat tussen het Centraalstation en de Hoogesluis (tramlijn Station—Schollenbrug) waardoor het voor beursbezoekers van buiten en van de Handelskade gemakkelijk wordt naar de beurs te komen.
Misschien zou de Amsterdamsche Omnibusmaatschappij wel te vinden zijn voor een uitbreiding van de dienst op die lijn en eventueel ook op andere lijnen gedurende de beursuren. Een en ander voer ik aan ter overweging bij mijn ingezonden stuk in dit blad van 15 dezer. B.

25-6-1895
Op een voortrijdende tram wagen te springen, is wel geen circustoer, maar het is toch niet zonder gevaar. Dit ondervond gisteren op treurige wijze een 25-jarige onderwijzer, die in de Reguliersbreestraat op een tram sprong, maar van de trede viel, zodat een der wielen hem over het lijf ging. De ongelukkige werd ernstig gekneusd weggebracht.

27-6-1895
GEMEENTERAAD.
Zitting van Woensdag 26 Juni
Verzoek van C. Hellingman, om de tramlijn Leidscheplein—Haarlemmerplein door te trekken tot de Planciusstraat en omliggende straten, of wel genoemde straten door middel van een nieuw aan te leggen tramlijn met de lijnen Haarlemmerplein—Leidscheplein en Haarlemmerplein—Dam te verbinden. Gesteld in handen van B. en W. tot preadvies.

30-6-1896
Verlenging der tramlijn Dam—Vijzelstraat.
Naar aanleiding van de mededeling, voorkomende in het adres van A. F. J. Carstens c. s , dat de Amsterdamsche Omnibusmaatschappij bereid was een opzegbare vergunning te aanvaarden voor het verlengen der lijn Dam—Vijzelstraat door de Ferdinand Bol- en Jan Steenstraten naar de Amsteldijk, hebben B. en W. zich tot de Amst. Omnibusmaatsch. gewend met de vraag, of zij de aanleg en exploitatie van die lijn op de voorwaarden der concessie op zich wilde nemen, echter met deze afwijking, dat de gemeente het recht zoude hebben dit gedeelte lijn afzonderlijk te naasten tegen betaling van het op het tijdstip der naasting niet geamortiseerde gedeelte der aanlegkosten.
Uit de naar aanleiding daarvan met de directeur der maatschappij gehouden besprekingen, is B. en W. gebleken, dat de maatschappij daartoe bereid is, wanneer bij de afzonderlijke naasting der nieuwe lijn daarvoor aan haar vergoed wordt de voor de aanleg bestede kapitalen, verminderd voor elk jaar, dat tot de naasting verloopt, met een afschrijving van ½ % pCt. plus de daarop komende rente, berekend tegen 3% pCt. samengestelde interest. De Maatschappij zal dan aanleggen een lijn met dubbel spoor op de brug over de Singelgracht voor de Ferdinand Bolstraat aansluitende aan de lijn door de Vijzelstraat en lopende door de Ferdinand Bolstraat, de eerste Jan Steenstraat, langs het Sarphatipark en door de tweede Jan Steenstraat naar de Amsteldijk, terwijl de Maatschappij bereid is de lijn door de 2e Jan Steenstraat te vervangen door een lijn langs de N. O. zijde van het Sarphatipark en de Ceintuurbaan naar de Amsteldijk, wanneer dit na het gereed komen van dit deel Ceintuurbaan door het Gemeentebestuur verlangd wordt.
Daarbij is het voornemen de dienst zo te regelen, dat langs de nieuwe lijn afzonderlijke wagens zullen lopen, die hun standplaats zullen hebben bij het wachthuisje aan de Weteringschans, terwijl, wat de betaling aangaat, de lijn zal worden beschouwd als een verlengde der lijn Dam—Vijzelstraat. Daar B. en W. uit mondelinge mededelingen van sommige adressanten gebleken is, dat zij aan een aansluiting met de lijn Dam—Vijzelstraat grotere waarde hechten dan aan de door B. en W. voorgestelde Ceintuurbaan en de gemeente zich door de voorwaarde van afzonderlijke naasting genoegzame vrijheid voorbehoudt bij latere aanleg van de Ceintuurbaan, menen zij, dat aan het verlangen van adressanten kan worden voldaan, zonder het gemeentebelang te schaden. Onder mededeling, dat de commissie van bijstand in het beheer der Publieke Werken in hun mening deelt, nodigen B. en W. de Gemeenteraad uit, als zijn gevoelen uit te spreken, dat ook hij daarmede instemt, waarna B. en W, ten spoedigste een op bovengenoemde grondslagen berustende overeenkomst met de Amsterdamsche Omnibusmaatschappij aan de goedkeuring van den raad zullen onderwerpen.

4-7-1895
Gisteravond hield de Radicale Vereniging, onder leiding van de Heer Kouveld, een vergadering tot het stellen van kandidaten voor het lidmaatschap van de Gemeenteraad.
Uit het betoog van Mr. L.W. van Gigch:
De tramlijnen wenste de spr. te zien overgenomen door de gemeente, met behoud van de exploitatie der A.O.M., omdat deze zo voortreffelijk exploiteert. Hij betreurde 't, dat de A.O.M. niet beter de belangen van haar personeel behartigt

8-7-1895
De Gemeenteraad zal Woensdag 10 dezer, 's nam. 1½ uur, een vergadering houden ter behandeling van o.a.: No. 476. Verlenging der tramlijn Dam—Vijzelstraat door de Ferdinand Bol- en Jan Steenstraten.

11-7-1895
GEMEENTERAAD.
Zitting van Woensdag 10 Juli.
Ingekomen is een verzoek van de „Vereeniging tot behartiging der belangen van de buurtbewoners van Haarlemmerpoort en omstreken", om de nodige maatregelen te treffen inzake het tot stand komen van een tramlijn van het Haarlemmerplein tot aan het einde van het Spaarndammerplein. Dit wordt in handen van B. en W. gegeven tot het uitbrengen van preadvies.
Aan de behandeling van de tramvoordracht no. 476 is men niet toegekomen, deze zal nu voor een volgende vergadering geagendeerd worden.

12-7-1895
Door de Radicale Vereniging en de kiesvereniging „Nederland en Oranje" was gisteravond in Frascati een „eerste democratische meeting" belegd, ter bespreking van de a. s. verkiezingen voor de Gemeenteraad.
In deze vergadering zegt aftredend raadslid Gerritsen t.a.v. de A.O.M. het volgende:
Een van de voornaamste concessies is die van de A. O. M. De buitenwijken hebben nog altijd geen tramlijnen, en ze hebben dat te danken aan die „onbaatzuchtige" concessionarissen, die sedert 1881 grote winsten maakten, maar die de aanleg van lijnen, welke de gemeente zo nodig had, tegenwerkten. Van een zwak punt in de concessie werd gebruik gemaakt om andere concessionarissen er uit te houden. Zo kwamen de lijnen, die door het toenemend verkeer werden geëist, niet tot stand, omdat de A. O. M. het niet wilde hebben. Ook de A. O. M. was het, die de aanleg van asfaltstraten tegenhield, omdat dit niet in haar belang was. Ook verlaging van tarieven kwam eerst, toen de tramomnibusmaatschappij als concurrent optrad. De A. O. M. heeft ook nog niets gedaan voor een pensioenregeling van het personeel en gaat er nog maar altijd niet toe over om in het belang van de werkman arbeiderstrams te laten lopen.
Dit alles heeft spr. geleid om zich te verklaren vóór gemeente-exploitatie. Spr. zal slechts beogen het belang der gemeente en zal niet vragen naar het belang der concessionarissen.

19-7-1895
Trams op de Dam.
Door de Amsterdamsche Omnibus Maatschappij is bij het gemeentebestuur een gewijzigd plan ingediend tot verandering van de ligging der tramrails op de Dam nabij het Koninklijk Paleis, in verband ook met de aanleg van de nieuwe lijn door de Raadhuisstraat en de verlegging van de tramrails uit de Spuistraat naar de N. Z. Voorburgwal.
Bijgaand schetskaartje geeft duidelijk aan hoe, indien dit plan wordt goedgekeurd, voortaan de bedoelde tramlijnen lopen zullen.
De tramwagens uit de N. Z. Voorburgwal komende (dus de lijnen Vondelstraat, Willemspark en Amsteldijk) en die komende uit de Raadhuisstraat, gaan door de Paleisstraat naar de Dam en verlaten de Dam weer in de tegenovergestelde richting, dus door de Mozes en Aaronstraat. Het grote voordeel wordt hierdoor bereikt, dat de komende en vertrekkende wagens elkander niet meer passeren, en dat dus het lastige wachten van de wagens ter hoogte van de Grote Club geheel vervalt.
De toestand wordt nu zo, dat telkens als een wagen van een der genoemde lijnen op de Dam aankomt, de daarvoor gereedstaande andere vertrekt.
Op de Dam komen de wagens door middel van een draaischijf, die waarschijnlijk hydraulisch bewogen zal worden, elk op hun eigen lijn te staan.
Er zijn op het kaartje vijf sporen getekend en wel voor de lijnen Dam—Vondelstraat, Dam—Willemspark, Dam—Westermarkt, Dam—Amsteldijk en Dam—Sarphatipark.

22-7-1895
De Gemeenteraad zal Woensdag 24 dezer een openbare vergadering houden ter behandeling van o.a.:
476. Verlenging der tramlijn Dam-Vijzelstraat door de Ferdinand Bol- en Jan Steenstraten naar de Amsteldijk.

26-7-1895
Gelijk te voorzien was, heeft het plan van de A. O. M. tot het verleggen van de rails op de Dam (meegedeeld in ons nummer van 19 dezer) andere plannen uitgelokt. Bij de Maatschappij zelve komen ze, om zo te zeggen, dagelijks in. Ook is er thans één bij B. en W. ingediend, en wel door de architect D. J. Nijland, alhier. Volgens dit plan worden de vijf lijnen Vondelstraat, Willemspark, Anisteldijk, Sarphatipark en Westermarkt verlegd naar den N. Z. Voorburgwal achter het Paleis en de lijnen Prins Hendrikkade en Haarlemmerplein naar de bestaande sporen bij het Commandantshuis, zodat het midden van de Dam geheel ontruimd wordt. Een ander plan, dat de Heer Nijland ons toonde, had ook deze laatste verlegging, maar behield de vijf lijnen op de Dam, evenwel dichter bij het Paleis dan bij het Monument, zodat er open verkeer bleef tussen Kalverstraat en Nieuwendijk.

De voordracht tot het doortrekken van de tramlijn Dam—Amsteldijk door buurt YY is door de gemeenteraad aangehouden. Er waren leden in de Raad die vreesden dat op deze wijze geleidelijk de bestaande concessie der A. O. M. zou worden uitgebreid, hetgeen niet de wil van de raad zou zijn, terwijl het aan te leggen lijntje bij naasting der andere lijnen van de A. O. M. voor de gemeente zeer duur zou blijken te zijn en toch de bewoners der buitenwijken met dit lijntje niet zo zouden gediend zijn als met de aanleg van de Ceintuur-tramlijn, die in 1891 wenselijk werd geacht. Een tramverbinding van buurt YY met het centrum der stad zal dus vooreerst niet tot stand komen.

3-8-1895
In de Marnixstraat is een vrouw bij het afstappen van een tram gevallen en daarbij zo aan het hoofd gewond, dat zij naar het Binnengasthuis gebracht moest worden.

12-8-1895
In de gisteravond in „Palais Royal" gehouden vergadering van bewoners der Spuistraat is besloten tot het Gemeentebestuur het verzoek te richten om aan de A. O. M. geen vergunning te verlenen de tramrails te verleggen van de Spuistraat naar de N. Z. Voorburgwal.

14-8-1895
Ingezonden.
Nieuwer-Amstel, 12 Aug. '95.
Geachte Redacteur !
Ik geloof zeker dat u het met mij eens zult zijn, wanneer ik zeg, dat onze Amsterdamsche Omnibus-Maatschappij in ieder opzicht met alle Trammaatschappijen in Europa kan concurreren. Over het algemeen flinke en hulpvaardige conducteurs en koetsiers. Goedgevoede, hardlopende paarden en nette, zindelijke wagens.
De enige bemerking die ik zou kunnen uiten is, dat op dezelfde ruimte, waar 's winters 7 personen moeten zitten, zomers 8 personen plaats moeten nemen, terwijl men in de zomer bij heet weer althans liever iets ruimer zit. Bovendien is het zeer onaangenaam, bij opschuiving, op een pas verlaten warme plaats te moeten zitten.
Dit gebrek nu zou door de Directie zeker tot genoegen van het publiek goedkoop en spoedig te verhelpen zijn, wanneer men de 7 plaatsen voor winter en zomer behield, en dan in het midden van de bank — van die 7 en 8 persoonswagens — een plaats met een dun koperen armpje van 10 m/m dikte afbakende. Hierdoor zou men verkrijgen op iedere bank een afgepaste middenplaats en aan beide zijden een bank voor 3 personen alzo twee hoek- en een middenplaats; verschuiven op een warme plaats was dan geheel voorkomen. Maar, geachte redacteur, met het prijzen van de A. O. M. kwam ik er toe, om dit even aan te stippen, natuurlijk in de hoop, dat het Amsterdams publiek er door bevoordeeld zou worden.
De reden van dit schrijven schuilt echter dieper, niet voor het publiek, neen, voor het personeel — de conducteurs — wenste ik uwe hulp in te roepen.
Gisteravond hadden wij hier een kolossale regenbui, die bijna een uur aanhield. Op de Weesperzijde liepen open trams. De conducteurs hebben geen regenjassen, zoals de koetsiers; deze nu zouden voor hen niet doelmatig, en hinderlijk zijn in gesloten trams voor het publiek. Gisteren heb ik conducteurs gezien, die doornat waren, en die lui moesten zo blijven lopen tot 12 uur — neen, tot half een, eer hun dienst is afgelopen.
Zou de Mij., die voor alles zo goed zorgt, nu geen soort kleine, lichte regenmantel, die schouder en heupen bedekt, voor de conducteurs kunnen invoeren? Zeker dat die lui, althans bij wat lager temperatuur dan gisteravond, er mede gediend zouden zijn. En met de afbakening van de middenplaats het publiek van Amsterdam.
Met de plaatsing van dit schrijven, geachte redacteur, zult u ten zeerste verplichten:
Een trouw lezer van uw Blad.

19-8-1895
Ingezonden:
Mijnheer de Redacteur!
Beleefd verzoek ik mij voor onderstaande regels een kleine ruimte in uw orgaan te willen toestaan. Naar aanleiding der gehouden vergadering van enige bewoners der Spuistraat, ten doel hebbende de Gemeenteraad te verzoeken om de A. O. M. niet toe te staan hare lijnen Spuistraat naar de N. Z. Voorburgwal te verleggen, geloof ik dat 't zeer zeker toejuiching zou verdienen, wanneer de Gemeenteraad op 't verzoek dier bewoners afwijzend beschikte, al ware 't alleen maar, omdat de trampassagiers in 't vervolg niet meer de talrijke schandhuizen behoefden te passeren, die zich daar tussen Paleisstraat en Spui bevinden. Men ergert zich al te dikwijls, wanneer men met dames in de open trams of op de balkons daar voorbij moet.
U bij voorbaat mijn dank betuigende voor de toegestane plaatsruimte,
Hoogachtend, X.

21-8-1895
In het adres, door Spuistraatbewoners aan de raad te zenden, zal verzocht worden het daarheen te leiden, dat de tram, gaande van de Dam door de Paleisstraat en Spuistraat, blijft en de naar de Dam terugkerende wagens gebruik zullen maken van de nieuwe lijn N. Z. Voorburgwal—Mozes- en Aaronstraat—Dam.

22-8-1895
GEMEENTERAAD.
Zitting van Woensdag 21 Aug.
Ingekomen zijn de navolgende aan de raad gerichte stukken:
Verzoek van de Vereniging van Verhuurders van Paarden en Rijtuigen „Strijd om het Bestaan", om verbetering te doen brengen in de voor rijtuigen nadelige toestand der wegen, waarin de tramrails liggen boven de begane grond. In handen gesteld van B. en W. tot preadvies.
Adres van de Kruiersbazen-vereniging „Door Eendracht Verbonden", waarbij zij bij vernieuwing de aandacht vestigt op de onhoudbare toestand, veroorzaakt door de tramrails, die in de asfaltwegen boven de begane grond liggen. Als boven.
Adres van A. van Hooft en 365 andere bewoners en eigenaars van percelen aan de Spuistraat, Paleisstraat en naaste omgeving, waarbij zij, naar aanleiding van het voornemen der Amsterdamsche Omnibus-Maatschappij, om de tramlijn van de Spuistraat te doen vervallen, verzoeken de tramwagens, komende van de Dam, door de Paleisstraat en Spuistraat te doen rijden en de naar de Dam terugkerende tramwagens te doen gaan langs de nieuw aan te leggen lijn N. Z. Voorburgwal—Mozes en Aaronstraat—Dam. De Voorzitter stelt voor dit adres te stellen in handen van B. en W. tot preadvies.
De Heer Fabius hoopt, dat dit preadvies dan iets breder zal zijn dan het adres zelf, hiermede bedoelende, dat B. en W. hun mening zullen kenbaar maken omtrent de standplaatsen der trams op de Dam. Het verkeer tussen de Grote Club en het Paleis laat toch alles te wensen over, waarin misschien verandering kan komen, als de trams ook standplaatsen verkrijgen aan de andere kant van het Paleis.
De Voorzitter zegt dat deze opmerking ernstig zal overwogen worden, doch de zaak is nog niet rijp om daarover thans reeds mededelingen te doen. Het adres wordt daarna gesteld in handen van B. en W. tot preadvies.
Verzoek van de Ver. Algemeen belang buurt YY, waarbij in verband met de aanhangige voordracht omtrent verlenging der lijn Dam—Vijzelstraat, verzocht wordt zodanige maatregelen te nemen dat een tramverbinding met de oude stad zo spoedig mogelijk tot stand komt. Wordt behandeld bij de overige stukken op deze zaak betrekking hebbende.

2-9-1895
Ingezonden.
Mijnheer de Redacteur!
Zeer zou u mij verplichten met het opnemen van de volgende regelen. Ik spreek uit naam van vele omwoners van het Sarphatipark, wanneer ik vraag: wanneer er nu toch eindelijk eens een tram door deze buurt tot stand zal komen? Honderd maal is er sprake van geweest, en even dikwijls is er ook weer niets van gekomen. En toch is het Sarphatipark een van de riantste, friste plekjes van de hoofdstad, waar menigeen heentrekt en waar zich de behoefte aan een tram van dag tot dag meer doet gevoelen. Wel kan zelfs een jong meisje of vrouw alleen tegenwoordig door Van der Helst- of Swelinckstraat 's avonds laat het Park weer veilig bereiken, maar menigeen komt toch liever met de tram tot dicht bij zijn woning, en nu de winter met sneeuw, regen en vuile straten weer voor de deur staat, vragen wij allen: Kan nu toch eindelijk de veel besproken tram niet tot stand komen? De Ceintuurbaan is zoo breed, dat zij er als voor gemaakt schijnt, en wanneer nu een lijn komt, in aansluiting met die van Dam—Amsteldijk, door de Ferdinand Bolstraat langs Ceintuurbaan, Katholieke kerk en Ceintuurpoel, deze laatste schijnt nu ook in orde te zullen komen — om op de Amsteldijk weer aan te sluiten bij de bestaande lijn, dan zouden er honderden families en zeer zeker ook de trammaatschappij bij gebaat wezen. U hartelijk dankzeggend voor de mij afgestane plaatsruimte, en in de hoop, dat er eindelijk eens voldaan zal worden aan de wens van alle in deze buurt wonende Amsterdammers, teken ik mij,
met de meeste achting,
Uw dw. Bewoner van liet Sarphatipark.

12-9-1895
GEMEENTERAAD.
Zitting van Woensdag 11 Sept. 's nam.
Verzoek van J. Kost c. s., stalhouders en transporteurs van verschillende voertuigen alhier, om een keibestrating of anderszins te doen leggen langs de tramrails in de daarbij door hen genoemde straten. In handen gesteld van B. en W. tot preadvies.

26-9-1895
De Gemeenteraad stelde nu laatstelijk in hare zitting van 11 september jl. in handen van B. en W. tot preadvies enige adressen, houdende klachten over de toestand der asfaltwegen in de straten, waar zich tramrails bevinden.
B. en W. delen mede, dat die klachten gegrond zijn en hare oorzaak vinden in de zeer ongelijke slijtage van het asfalt en de rails.
Onder mededeling, dat daarin wordt voorzien, stellen zij voor, aan adressanten te berichten, dat maatregelen genomen zijn om aan hun bezwaar tegemoet te komen.

28-9-1895
Wie de zelfzucht der mensen eens in volle werking wil zien, kan misschien nergens beter terecht komen dan . . . bij de trams op 't Leidscheplein, 's avonds 11 uur ongeveer. Daar duwt, stompt, slaat, trapt men elkaar om de eerste, althans de vaste passagier te zijn. Daar geldt het recht van de sterkste. Daar worden lammeren leeuwen, en springen dames op de aankomende, in gang zijnde trams of lopen hard mede en klampen er zich aan vast, om toch maar zeker mee te komen. Wie achterblijven zijn ouden van dagen en moeders met kinderen. En niet benijdenswaard is voorzeker de taak van de conducteur, die, na herhaalde malen tevergeefs betuigd te hebben dat er „geen plaats meer" is, zijn handen meer dan vol heeft om het aanhangende mensenkluwen van de wagen te houden, zonder nog daarbij hardheden te gebruiken.

3-10-1895
Behandeling begroting 1896.
Van verschillende zijden werd gevraagd, wanneer eindelijk zal begonnen worden met de uitbreiding van het tramnet. De bewoners van het Sarphatipark zijn steeds van aansluiting verstoken. Voorts vroeg men, of binnen kort nu toch eindelijk de pensioenregeling voor het personeel der Amsterdamsche Omnibus Maatschappij tegemoet kon worden gezien.

4-10-1895
De betoging (van stakende diamantwerkers) was zeer ordelijk. Toen de stoet b.v. door de Utrechtschestraat trok en deze straat door al die honderden en honderden manifestanten bijna geheel gevuld was, hield men zoveel mogelijk rechts, zodat de tramwagens konden doorrijden. Gelijk men begrijpen kan had de optocht veel bekijks.

5-10-1895
Enige dagen geleden werd in de stad een strooibiljet verspreid, ondertekend door het „Comité vertegenwoordigende 46 vakverenigingen", waarin alle werklieden werden aangespoord om vrijdag 4 okt., 's avonds half negen uur, bijeen te komen op de N. Z. Voorburgwal, om gezamenlijk een wandeling door de straten te maken en aan de burgerij te tonen, „dat de strijd der werkstakers ook hun strijd is.
Houderden en honderden hadden aan deze oproeping gevolg gegeven, en om half negen gisteravond was het dan ook zwart van de mensen op de N. Z. Voorburgwal, Langzaam zette de grote mensenmassa zich in beweging en trok eerst door de Spuistraat weer terug naar de Voorburgwal, en toen door de Paleisstraat en over den Dam naar de Damstraat.
……………………………………..
Men trok (via Hoogstraat) helemaal rond en kwam door de Amstelstraat en Reguliersbreestraat, waar de stroom van mensen het tramverkeer tijdelijk stremde, en langs het Rokin — waar ter hoogte van de sigarenfabriek van Goulmy & Baar hard gefloten werd — naar de Dam.
Toen de stoet de drukke Kalverstraat in wilde draaien, voerde de politie charges uit, waardoor de stoet uiteengeslagen werd. Het bleef nog lang onrustig.

9-10-1895
GEMEENTERAAD.
Zitting van Woensdag 9 Oct.
Verzoek van de Vereniging „Jacob van Lennep," ,om te besluiten dat de aangevraagde tramlijn zal lopen van de Rozengracht over de lijn Marnixstraat, en over de Kinkerbrug door de Kinker- en Bilderdijkstraten. In handen gesteld van B. en W. tot preadvies.
Naar aanleiding van een vraag van de heer Van Nierop verzekert weth. Treub, dat aan de afd. P.W. hard gewerkt wordt om deze zaak zo spoedig mogelijk tot oplossing te brengen.

10-10-1895
In de gisteren gehouden zitting van de Gemeenteraad werd door de Weth. van P. W. meegedeeld, dat ten Stadhuize gewerkt wordt aan een plan om het leggen van een tramlijn door buurt YY zoo spoedig mogelijk tot stand te doen komen.

De vooruitgang in het tramverkeer blijkt uit de cijfers van de twee tentoonstellingsjaren 1883 en 1895. In eerstgenoemd jaar was het zomerkwartaal 2,050,000 passagiers vooruit op hetzelfde kwartaal van 1882; het bedroeg „het aanzienlijk getal" — zoals we destijds zeiden — van 4,395,458, en van 1 Jan. af: 9,358,015 passagiers.
Nu zijn er in het zomerkwartaal 6,326,231 personen vervoerd, of 910,500 meer dan in dat van 1894, en sinds 1 Jan. jl. 15,708,187.

21-10-1895
Onlangs werd ter fine van preadvies in handen en W. gesteld een verzoek van de A. O. M. tot het nemen van een beslissing of het gedeelte Marnixstraat-Bilderdijkstraat zal uitgevoerd worden volgens het tracé, aangewezen op de in art. 1 van de bepalingen der concessie onder B bedoelde tekeningen, dan wel volgens het tracé Marnixstraat—brug vóór de Kinkerstraat—Kinkerstraat—Bilderdijkstraat.
Op het nemen dier beslissing drong de Maatschappij aan, met het oog op het leggen der sporen voor het gedeelte Dam—Marnixstraat van de lijn Dam—Bilderdijkstraat.
Te dien aanzien delen B. en W. thans mede dat het tracé Westermarkt—Bilderdijkstraat eerst na het voltooien van de brug in de De Clercqstraat over de Da Costagracht gereed zal zijn, om met tramsporen belegd te worden. De voltooiing van het deel tussen de Dam en de Westermarkt is nog wachtende op de onteigening van enige percelen tussen de Heeren- en Keizersgrachten, terwijl de brug over de Keizersgracht vóór de Westermarkt in aanbouw is.
Uit dien hoofde stellen B. en W voor der A. O. M. te doen weten dat voor de tramlijn Dain-Nassaukade—Bilderdijkstraat moet gevolgd worden het tracé aangewezen op de in art. 1 der voornoemde bepalingen onder B bedoelde tekeningen, dat is een lijn gelegd over het verlengde van de Rozengracht (de Clerqstraat) tot aan de Ceintuurbaan.

28-10-1895
Gisteravond is een tramwagen van de lijn Vondelstraat op het Singel voor het Militiegebouw onklaar geworden door het breken van een bus aan het uiteind van een der wielassen. De invalide wagen werd op het Koningsplein uit het spoor gelicht en later vandaar naar de remise vervoerd. Het ongeval veroorzaakte natuurlijk enige vertraging in het tramverkeer op dit veelbereden gedeelte van de lijn.

29-10-1895
Door de Amst. Omnibus-Maatschappij is het volgende adres aan de Gemeenteraad gericht: In de voordracht van B. en W., dd. 17 October jl., geeft dit college u in overweging de tramlijn Dam -Raadhuisstraat—Bilderdijkstraat te doen eindigen in de De Clercqstraat (het verlengde van de Rozengracht) nabij de Bilderdijkstraat.
Het komt ons voor dat deze keuze niet doeltreffend is. Het door B. en W. voorgestelde eindpunt biedt links noch rechts enige bebouwing. Alleen een weldra verlaten kerkhof (de Liefde) wordt op ogenblik door deze richting bereikt. Een verbinding van dit eindpunt met het Van Lennepkwartier zou vooreerst ondoenlijk zijn, dewijl demping en ophoging aan deze verbinding zonden moeten voorafgaan. B. en W. hadden bij hun voordracht de keuze tussen twee richtingen: 1. de in de voordracht vermelde en hierboven door ons besprokene; 2. de richting Marnixstraat—Kinkerbrug—Kinkerstraat. Hoewel laatstgenoemde o. i. boven de door B. en W. gekozen richting de voorkeur zou verdienen, dewijl daardoor althans het Van Lennepkwartier bereikt wordt, menen wij toch, dat door het tracé, hetwelk wij op bijgaande kaart hebben aangeduid en tot welks aanleg en exploitatie wij ons bereid verklaren, een ruimere kring zal worden gebaat dan bij de beide in de concessie genoemde richtingen het geval is. Wij stellen u derhalve voor de lijn te doen lopen als volgt: Dam, Raadhuisstraat, Rozengracht, brug over de Buitensingel, Nassaukade, Kinkerstraat, Bilderdijkstraat, Constantijn Huygensstraat tot aan de Vondelstraat. Niet alleen wordt hierdoor het gehele van Lennepkwartier in directe verbinding gebracht met de Dam, doch er ontstaat ook eene gewenste tramverbinding tussen het Vondelkwartier en de omtrek van de Westermarkt. De wegbaan van dit tracé Westermarkt—Constantijn Huygensstraat is gereed, zodat de aanleg daarvan nog deze winter zou kunnen aanvangen.
Inderdaad is de keuze van B. en W. zonderling. Hoe lang en met hoeveel aandrang hebben be bewoners van het Van Lennepkwartier niet aangedrongen op een tramlijn door hun wijk. Wij menen zelfs dat hun van gemeentewege bepaalde toezeggingen zijn gedaan. En dit alles zou nu besloten worden met de aanleg van een doodlopend eindje tram naast, juister gezegd op tamelijk verwijderde afstand van het Van Lennepkwartier! Werkelijk, het voorstel van B. en W. kan aan de duizenden bewoners aldaar niet voldoen. Beogen B. en W. een verbinding met een toekomstige ceintuur-tramlijn, dan zullen allen zeker liever geholpen zijn met een lijn, wel dadelijk iets geeft.

1-11-1895
Het sluitingsfeest (van de wereldtentoonstelling) is schitterend geweest. Misschien zijn er nog nooit zoveel bezoekers geweest als gisteravond. Om zeven uur begon de stroom al. De trams werden bestormd, en op de Stadhouderskade en in de buurt van de tentoonstelling was het een ongewone drukte. Bij de ingangen was het een waar gedrang; lang duurde het voordat de menigte, langzaam dringende, voort schoof door de tourniquets, en voor de statisticus zou het merkwaardig wezen te weten hoeveel sigaren er in dat gedrang waren kapot gedrukt.

5-11-1895
Aan de Gemeenteraad is het volgend adres gericht:
Geven met verschuldigde eerbied te kennen, ondergetekenden, allen bewoners van het stadsgedeelte, bekend onder de naam: Van Lennepkwartier,
Dat de laatste aanbieding der A. O. M. aan de geachte raad betreffende een tramverbinding met het kwartier hen met grote blijdschap heeft vervuld, omdat zij daarin zien de doelmatigste verbinding met het centrum der stad,
Dat zij verder geheel onderschrijven de bezwaren aangetoond door de A. O. M., verbonden aan het traject De Clercqstraat, zoals ook in het' jongste adres van de buurtvereniging Jacob v. Lennep reeds is gedaan;
Redenen waarom zij uw geëerd College dringend verzoeken, wel te willen besluiten tot aanvaarding van bovengenoemde aanbieding der A. O. M., dewijl elke andere richting vooreerst onuitvoerbaar is.
't Welk doende : volgen de handtekeningen.

6-11-1895
In de raadsvergadering van hedenmiddag komen aan de orde:
Adres van de A.O.M. waarbij naar aanleiding van de voordracht m.b.t. de tramlijn Dam, Raadhuisstraat, enz, verzocht wordt die lijn aldus te laten lopen: Dam-Raadhuisstraat-Rozengracht-Nassaukade-Kinkerstraat-Bilderdijkstraat-Constantijn Huygensstraat tot Vondelstraat.
Dit zal worden behandeld bij de betreffende voordracht.
Verzoek van C. Abrahamsen c. s., bewoners van het Jacob van Lenneokwartier, om de aanbieding van de Amsterdamsche Omnibus-Maatschappij betreffende de tramverbinding met bovengenoemd stadsgedeelte, te willen goedkeuren, en
Een adres van de Vereniging „Jacob van Lennep" met dezelfde strekking als voorgaande.
(Beide) Eveneens te behandelen bij die voordracht.

9-11-1895
De Gemeenteraad zal Woensdag 13 dezer te 1.15 uur bijeenkomen ter behandeling van: 669 en 725. Correspondentie van B. en W. en de A. O. M., omtrent de pensionering van het personeel der maatschappij ; 698. Voordracht betreffende het tracé voor de tramlijn Dam—Nassaukade—Bilderdijkstraat;

13-11-1895
In de hedenmiddag gehouden raadsvergadering was aan de orde een verzoek van de vereniging “Haarlemmerpoort en omstreken”, waarin wordt aangedrongen op een spoedig preadvies op hun verzoek van 6 juli inzake een tramverbinding. De burgemeester deelt mede dat hiernaar nog onderzoek gaande is.
De buurtvereniging “Sarphati” wenst een spoedige tramverbinding tussen Sarphatipark en Dam; de bewoners van de Potgieterstraat en omgeving verzoeken naar aanleiding van de verzoeken van de A.O.M. en de bewoners van de Van Lennepbuurt om de tramlijn Dam-Bilderdijkstraat door de Potgieterstraat te leiden.
Beide verzoeken zullen worden behandeld bij de desbetreffende voordracht.

18-11-1895
Enige tijd geleden werd gemeld, dat in verband met de tramaanleg Haarlem—Beverwijk ook de plannen voor de lijn Amsterdam—IJmuiden spoedig tot uitvoering zouden komen. Thans echter verneemt men weder, dat van die samenwerking of overneming geen sprake is.

21-11-1895
Gisteravond hield Burgerplicht in bet gebouw der “Maatschappij voor den Werkenden Stand” een vergadering tot het stellen van kandidaten voor het lidmaatschap van de Gemeenteraad en van Provinciale Staten.
Vóórdat hiertoe werd overgegaan, werd echter het woord verleend aan den heer Van Nifterik, die het komen van een tram in de buitenwijken ter sprake bracht, in het bijzonder die in het Jacob van Lennepkwartier. Telkens weder komen er verhinderingen in deze. Nog onlangs werd in de Raad de pensionering van het personeel der A. O. M. in verband gebracht met deze zaak Spr. was van mening, dat de belangen van 40,000 ingezetenen niet ter wille van die van 500 mogen verwaarloosd worden en drukt daarom de eventueel te benoemen kandidaat voor het lidmaatschap van de raad wel op het hart, om te ijveren voor het tot stand komen van een tramverbinding van de buitenwijken met het midden der stad.

1-12-1895
Een goede regel ter navolging in Amsterdam.
In Parijs hebben de trammaatschappijen een aantal bureau’s in de straten. Men gaat zulk een bureau binnen en koopt een kaartje met een volgnummer. Als de verwachte wagen komt, wordt dat nummer geroepen, en men neemt rustig zijne plaats in, zonder er met andere passagiers om te moeten vechten.

2-12-1895
De Gemeenteraad zal Woensdag 4 December des namiddags te 1½ uur een openbare vergadering houden ter behandeling van o.a.:
698. Voordracht betreffende het tracé voor de tramlijn Dam—Nassaukade Bilderdijkstraat.

4-12-1895
De Amsterdamsche Tram Omnibus Maatschappij in liquidatie houdt een Buitengewone Algemene Vergadering op woensdag 4 Dec. (11 u.) in Eensgezindheid.

11-12-1895
Het tramverkeer langs het Damrak is gisteravond omstreeks 6 uur ruim een half uur gestaakt geweest, tengevolge van het breken van een as van een vrachtwagen. Er stonde zeven trams achter elkaar totdat de verhindering was opgeheven.

16-12-1895
GEMEENTERAAD VAN NIEUWER-AMSTEL.
Een aanvraag van den Heer J Mack tot het leggen van een tramspoor van de Watertoren aan de Amsteldijk tot de Jan Willem Brouwerstraat, bij het Concertgebouw, werd in handen van B. en W. gesteld om preadvies.

20-12-1895
In de gemeenteraad van 18 december werd behandeld:
Nr. 698. Voordracht van B. en W. betreffende het tracé voor de tramlijn Dam—Nassaukade-Bilderdijkstraat. Door B. en W. wordt voorgesteld bedoelde tramlijn te doen eindigen in de De Clercqstraat (verlengde van de Rozengracht).
De Weth. Treub (van P.W.) deelde mede, dat hoogstwaarschijnlijk binnen enkele weken is te wachten een (aanvraag voor een) concessie voor de aanleg van tramwegen in de buitenwijken in de geest van het cahier des charges van 1891. Deze mededeling kon wellicht strekken tot bekorting van de discussies, misschien wel tot aanhouding van de voordracht. Hierna werd tot aanhouding van de voordracht besloten.

25-12-1895
TRAMPLANNEN.
Op basis van het „Cahier des Charges", behoudens de nodige wijzigingen, is thans aan het Gemeentebestuur concessie aangevraagd voor de volgende tramlijnen in deze gemeente, voor elektrische trekkracht niet bovengrondse geleiding.
1. Een tramlijn : Haarlemmerplein., Nassaukade, Potgieterstraat, Bilderdijkstraat, Gedempte Overtoom, Leidsche Bosch, Stadhouderskade, Hobbemasstraat, Jan Luijkenstraat, Honthorststraat, Jacob van Campenstraat. Ferdinand Bolstraat, 1e Jan Steenstraat, Sarphatipark, Ceintuurbaan, Amsteldijk, Weesperzijde Blasiusstraat, Swammerdammerstraat, Noordzijde, Station Staatsspoor, 1e Parkstraat, Wijtenbachstraat, Dapperstraat, Mauritskade;
2. Een tramlijn Nassaukade, Raadhuisstraat, N. Z. Voorburgwal, Centraal Stationsplein.
3. Een tramlijn Honthorststraat, Ruijsdaelkade, Museum, Stadhouderskade, Spiegelstraat, Heerengracht, Thorbeckeplein en Rembrandtplein.
4. Een tramlijn Mauritskade, Hoogte Kadijk, Prins Hendrikkade, Centraal-stationsplein.
5. Een tramlijn Centraal-stationsplein, De Ruijterkade, Westerdoksdijk, Barendszstr., Planciusstraat, Haarlemmererplein, Spaarndammerstr. Spaarndammerdijk, Afsluitdijk, Hemweg tot aan de grens der gemeente met zijtakken naar Houthaven, Westerbegraafplaats en Petroleumhaven.
6. Een tramlijn Centraalstation, De Ruyterkade, Handelskade tot brug Mariniersplein.
7. Een tramlijn Haarlemmerplein, Haarlemmerweg tot aan de grens der gemeente.
De exploitatie zal centraal zijn, d. w. z. het Rembrandtplein, het Koninklijk Paleis en het Centraal Station zijn als punten van uitgang gekozen voor alle lijnen zonder onderscheid.
Van het Rembrandtplein zal men voor 6 ½ cent kunnen bereiken het station v/d Staatsspoorweg, de Amsteldijk, de buurt YY, het Leidsche Bosch, het Jacob van Lennepkwartier, het Haarlemmerplein, of met andere woorden, alle punten van het zuidwestelijk deel der Ceintuurbaan.
Van het Koninklijk Paleis en het Centraal-station zal men voor 6 ½ cent naar elk willekeurig punt der nieuwe lijnen met de tram kunnen rijden, bij voorbeeld naar de Westerbegraafplaats, Handelskade, Amsteldijk, Jacob v. Lennepkwartier, Linnaeusstr. enz.
Het ontwerp bevat, behalve enkele kleine bruggen, een nieuwe Amstelbrug, tevens ingericht voor het gewoon verkeer, in het verlengde der Ceintuurbaan. De concessionaris draagt daartoe f 400,000 bij. De concessionaris koopt tevens van de gemeente een deel der Museum-terreinen, grenzend aan de waskaarsenfabriek voor ƒ 300,000.
Het station voor de Lokaalspoorweg naar Naarden, (voor welke de Minister van Waterstaat zich bereid heeft verklaard concessie te verlenen) wordt hier gebouwd. In verband hiermede is een nieuw bouwplan voor de Museumterreinen ontworpen.
Behalve de spoorweg naar Haarlem is nog een tramlijn naar Zaandam aan het plan verbonden, ook in verband met de Rijkspatronenfabriek aan de Hem. Deze lijn gaat met een veerpont over het Noordzeekanaal. Ook op deze beide laatste lijnen wordt elektrische exploitatie voorgesteld.
In verband met de bouw van de nieuwe bruggen is het tijdstip voor het begin der exploitatie van de stadslijnen (1 tot 4) op twee jaar gesteld, hetgeen niet verhindert dat die lijnen, waarvan de wegbanen vroeger gereed zijn, ook vroeger in exploitatie zullen kunnen komen.
De lijnen 5 en 6 zijn afhankelijk van de lijn naar Zaandam, wat betreft het begin der exploitatie.
De dienst op de eigenlijke stadslijnen 1, 2, 3 en 4 zal geschieden om de 5 minuten, op alle andere om het kwartier, behalve op de lijn langs de Haarlemmerweg, waar de tegenwoordige dienst voorlopig behouden blijft.
De elektrische installatie zal worden uitgevoerd door de “Allgemeine Electricitäts-Gesellschaft” te Berlijn.

• Zie ook de beknopte geschiedenis van de Amsterdamse paardentram >>

 

<< naar intro mediatijdlijn

door naar 1896 >>

Verantwoording en disclaimer:
Cees Pot heeft voor de totstandkoming van deze tijdlijn de database van de website "Historische kranten in beeld" geraadpleegd. Deze website is een initiatief van de Koninklijke Bibliotheek. Deze instantie heeft ons toestemming verleend voor publicatie op deze wijze.