|
Tramcolumn
169
DE SCHAKELKASTEN (270812)
Foto's van Tom Mulder
tenzij anders vermeld
tommulder@amsterdamsetrams.nl
Schakelkasten op
de voorbalkons van trams waren één van de vele belangrijke oorzaken van
de aantrekkelijkheid van trams voor hobbygenoten. Natuurlijk was ik
helaas geen GVB-er, maar wat me al zo’n 50 jaar heeft verbaasd, zijn de
onderlinge opmerkelijke verschillen van de schakelkasten en hoe moderner
de trams hoe groter de verschillen.
Het begon destijds
al met de Unions, de AEG-ers, de Siemens Shuckerts, de ‘hoge’ AEG-ers,
de ‘lage’ blauwe wagens (later 2 soorten schakelkasten), de ‘hoge’
blauwen, de drie-assers, de (eerst kleine) tweedelige gelede wagens, de
driedelige gelede wagens, de stuurstroomwagens, de elektronen, de
LHB-ers, de blokkendozen, de 817-ers , de 901-ers en de Combino’s.
Natuurlijk mag ik niet het werkmaterieel vergeten, hoewel hun carrieres
gewoon, op ’n enkele uitzondering na, eerst het meest in het
personenvervoer lagen. Wat opviel was de installatie bij de ‘nieuwe’
werkwagens van oude Siemens schakelkasten waar eerst in hun ‘hoge’
blauwen tijd grote Kiepe-kasten stonden. Ik kan me voorstellen, dat er
natuurlijk in 50 jaar technisch veel is veranderd op het gebied van
tramschakelkasttechnieken.
Wat ik niet begrijp, is dat (bijna) elke
aangeschafte tramserie vanaf 1957 ‘anders’ was. Had dat met de
ontwikkeling van de schakelkasttechnieken te maken of hing het gewoon af
van uit welke hoek de wind waaide? Volgens mij hebben die wijzigingen de
aanschafprijs van de verschillende series enorm hoger gemaakt. Iedere
hobbyist constateerde bijvoorbeeld dat de elektronen populair waren.
Zeker bij de trambestuurders. Waarom wordt dan het principe van
elektronische besturing niet vervolgd in de opvolgende series? Het
antwoord op die vraag: door technische problemen. Het was wel opvallend,
dat alleen geledes van de eerste twee series naar Poznan in Polen
gingen. Het gold niet voor de schijnbaar modernere elektronen. Zij
kwamen niet verder dan Moerdijk (?!) waar een tiental elektronen werd
gestald in afwachting van....... Zodat ze als reserve (!) konden dienen
voor eventueel falende (!) nieuwe Combino’s. Ik kan me voorstellen, dat
de computertechniek van de 21e eeuw de elektronen had ingehaald.
De
computertechniek van de tweede helft van de 60-er jaren is natuurlijk
opmerkelijk en gigantisch veranderd als je dat vergelijkt met de
techniek van de 21e eeuw. Hetzelfde geldt natuurlijk voor de techniek
van de 817-ers en de 901-ers, die toch ook al weer meer dan 20 jaar oud
is. Deze series zijn eigenlijk de nieuwe 670-ers. Ook hun techniek is
(eigenlijk tien jaar terug al) sterk verouderd. Dus deze trams zul je
zeker nooit in Poznan aantreffen. Ik vrees zelfs dat de 817-ers of de
901-ers mogelijk 2020 niet eens gaan halen. De eerste geledes hadden
schakelkasten, die werden ondersteund door een servomotor. Toen de
servomotoren ernstige ouderdomsverschijnselen vertoonden en lawaaiierig
werden, werden ze verwijderd. Dat was bij de 851-ers en de 602-ers.
De
bestuurdersstang werd vervangen door een rechtstreeks schakelwiel. Dus
was de tram weer een tram. Uiteraard ging de ontwikkeling van de
techniek maar door. Wat goed is te zien bij de Combino’s. Er is maar een
klein pookje overgebleven. Deze Combino’s zullen nog zo’n jaar of
twintig door Amsterdam trammen. Ik verwacht, dat er niet meer veel zal
veranderen op het gebied van schakelkasten in trams. Wat ik wel verwacht
is, dat de elektrische installaties nog compacter zullen worden door de
ontwikkeling van de elektronica.
Eventuele fouten voorbehouden
(red.)
 laat een berichtje achter |
