|
Tramcolumn
164
HET CENTRUM OP Z'N KOP (240612)
Foto's van Tom Mulder
tenzij anders vermeld
tommulder@amsterdamsetrams.nl
In de loop van de
jaren lijkt werkelijk alles bij het GVB in het centrum te zijn
veranderd. Dan heb ik het uiteraard over zaken als de spoorsituaties van
de Amsterdamse tram. Het meest ingrijpend waren de wijzigingen van de
sporenloop op het Stationsplein, die zo normaal leken en plotseling als
het ware werden omgedraaid. Het begon heel klein in 1964, toen de lijnen
5 en 9, die naar het CS reden via de Middentoegangsbrug, plotseling bij
het Victoria Hotel rechtsaf moesten en via een extra spoor langs de
Prins Hendrikkade en de Kamperbrug het Stationsplein bereikten.
Foto: Henk Graalman
Voor ons, de
tramwetenschappers, een kleine sensatie. In de 80-er jaren ging het hele
Stationsplein op de schop toen alle Damraklijnen bij het Victoria Hotel
rechtsaf sloegen. Volgens mij een totaal verkeerde beslissing, omdat het
daardoor onnodig langer duurde eer je als (toekomstige NS-passagier) op
het CS was. Andersom was veel beter geweest. Daardoor kwam er veel meer
ruimte aan de linkerkant van het CS. De druk van die kant was ook wel
erg groot geworden door de vele passagiers en ruimtevretende lijnen 1,2,
5,13 en 17. Zij deden met een hoge frekwentie het CS aan. Ook de
uitgaande CS-sporen op de Prins Hendrikkade werden veranderd, omdat de
Damraklijnen nu via de Middentoegangsbrug het CS weer verlieten in
plaats van bereikten. Het toenmalige spoor om het Stationsplein te
verlaten, werd nu gebruikt om via dat (tweede) spoor het Stationsplein
te bereiken via een wissel op de westelijke toegangsbrug. De
railsituatie op het Stationsplein werd al eerder veranderd na het
opheffen van de lijnen 11 en 12 in de 50-er jaren. Een Damrakspoor
verviel en er kwam nu meer ruimte voor de Nieuwe Zijdslijnen. Voor de 2e
wereldoorlog werd de railsituatie ook regelmatig aangepast en
uitgebreid, omdat de stad en de tramlijnen steeds maar groeiden.
Foto: Henk Graalman
En lijn
22 met de roze lijnkleur maar CS-rondjes draaide. Je kunt je niet meer
voorstellen, dat na de oorlog de toenmalige lijnen 11,12 en 17 via de
oostzijde het Stationsplein bereikten. Net zo min als de CS-route van
lijn 11, die luidbellend via de halte van lijn 12 aan de terugreis
begon. Door de werkzaamheden rond de bouw van de metro verschoven de
haltes van de Damraklijnen regelmatig. Door de opvallende terugkeer van
lijn 14 werden ook de sporen aangepast rond het Paleis op de Dam met een
nieuwe lange afslag naar rechts in de Raadhuisstraat naar de Nieuwe
Zijds Voorburgwal en de hersituering van de rails op de Dam met een
rechtseboog naar het Rokin.
foto henk Graalman
Daar onstond ook nog het (tijdelijke) lijn
20-wissel/spoor van de Dam richting CS. Wat me nog steeds verbaast, was
het weggehaalde afslaande spoor op de Nieuwe Zijds naar de Paleisstraat
vanaf de postzegelmarkt. Want waarvoor had dat, waarschijnlijk lang
geleden, gediend? Maar ook de situatie op de Munt werd aangepast, toen
de plaatselijke oosthalte logischewijze naar de stopplaats op het Rokin
bij V & D werd verschoven. Het Muntplein werd nu eenvoudig dubbelsporig.
Dan heb ik het nog niet eens over de verplaatsing van het Amstelspoor
van de lijnen 4 en 9 naar onder meer de Reguliersbreestraat, de Nieuwe
Amstelstraat en het Rembrandtplein. Ook de (onder meer vooroorlogse
eindpunt)sporen voor de R-lijnen op het Rembrandtplein en in de
Reguliersdwarsstraat verdwenen naar de vergetelheid. Zouden we ons over
100 jaar weer verbazen over alle veranderingen in de tramrails in het
centrum? Ik mail je tegen die tijd wel even!
Eventuele fouten voorbehouden
(red.)
 laat een berichtje achter |
