Tramcolumn 138

KLEINE TRAMS WORDEN GROOT (041211)
door en met foto's (tenzij anders vermeld)van Tom Mulder - tommulder@amsterdamsetrams.nl

Tijdens deze reeks artikeltjes over de trams en bussen van het Amsterdamse GVB lijkt het of de ‘kleine’ gelede wagens, die later toch ‘gewone’ grote trams werden hier min of meer werden vergeten. Niets is minder waar. De kleine gelede trams zijn eigenlijk in ieder geval voor een groot deel verantwoordelijk voor het voortbestaan van de tram in Amsterdam.

gevolg van een van de vele ongelukken

Vanaf het midden van de 50er-jaren verschenen er regelmatig artikelen in de Amsterdamse dagbladen. Vaak gingen deze over het nauwelijks functioneren van het GVB door het sterk verouderde trammaterieel van vaak 50 jaar oud en de vele ongelukken, die daardoor met de tram gebeurden. Volgens de kranten remden de oude trams nauwelijks of helemaal niet. Wat natuurlijk zo was, omdat in het steeds drukker wordende verkeer het ‘niet verstandig’ was om de meeste trams zonder railremmen te laten rijden. Aan het oude materieel ontstond veel grote schade waarbij hele voorbalkons vernield werden. In 1956 waren de beruchte, zeer trage drie-assers de nieuwste trams in Amsterdam! Ik durf het bijna niet te schrijven. Zij waren afgeleverd door Werkspoor vanaf 1949, terwijl ze al in 1946 waren besteld.

Drie-asser 507 op het Leidseplein - 13 januari 1963
Collectie: Wim Ballman - foto Tom Mulder

Al voor de tweede wereldoorlog, in 1938, bestonden er plannen voor de nieuwe trams. Na de oorlog kwam een andere, simpeler tram dan gepland tevoorschijn, omdat er nauwelijks geld was door de tweede wereldoorlog. De geplande VIERassers werden DRIEassers en hadden erg zwakke motoren. Na nog geen twintig jaren gingen de eerste drieassers door hun slechte kwaliteit al buiten dienst! Waar hebben we dat meer gehoord? Maar gelukkig waren daar de bijzonder fraaie, moderne, luxueuze en comfortabele enkelgelede trams, die sinds 1957 het Amsterdamse straatbeeld verfraaiden. Ze bevonden zich al op de volgende halte terwijl wij nog aan het instappen waren. Er werden in 1955 enkelgelede trams besteld, omdat ze bij het GVB in principe waren bedoeld voor de lijnen 1 en 2, de Leidsestraatlijnen. De 551 kwam in dienst op lijn 1 op 16 juni 1957. Na een paar maanden, in 1958, werden proefritten gehouden met de 551, terwijl het van een enkelgelede een dubbelgelede tram was geworden.

Enkelgelede 575 - Tussenmeer 15 juni 1963
Collectie: Wim Ballman - foto Tom Mulder

De Amsterdamse dagbladen stonden er vol van. De proefritten werden een groot sukses en toen werd de spiksplinternieuwe 551 de spiksplinternieuwe 601! Tot en met vandaag wordt de 551 na een halve eeuw nog door fanatieke hobbyisten gemist. De 551/601 kwam voorlopig op lijn 24 te rijden. De oorspronkelijke 551-575 werden al snel uitgebreid met nog eens 12 enkelgeledes. En daarmee was in Amsterdam de toekomst voor de tram echt begonnen. Een compliment is op zijn plaats voor de ontwerper en de bouwers van de enkelgelede trams. Naast de bekende lijnen verschenen ze plotseling op het hele tramnet. Zowel vanuit de Remise Havenstraat als vanuit de Remise Lekstraat. Bijvoorbeeld op de nieuwe lijn 17, als extra tram, op de openingsdag 10 september 1962.

Dubbelgelede 615 - Kinkerstraat - 10 september 1962
Collectie: Wim Ballman - foto Tom Mulder

Het opvallende was de tijdelijke weekendverhuizing naar de Lekstraat van enkele lage nummers van de enkelgelede trams. Voor diensten op lijn 25. Later verschenen ze op ook op andere Lekstraatlijnen. Zoals de lijnen 3, 4 en 9. Maar ook werden andere lijnen dan 1 en 2 het (reserve)werkterrein van de enkelgelede Beijnestrams. Zoals 7, 10,13, 16, 17 en 27. Je kon je bijna niet voorstellen, dat je de kleine razendsnelle trams op de erg drukke lijnen als 13 en 17 zag verschijnen. Het was gewoon vanzelfsprekend, dat er op de haltes horden passagiers achterbleven door ruimtegebrek in de kleine gelede wagens. Maar aan alles komt een eind! Ook aan het leven van de kleintjes. In 1972 werd begonnen met het verlengen van de trams. De tussengedeelten werden door Duwag geleverd. En de 601, 552-587 werd de nieuwe serie 851-887.

 

<< terug naar index Tramcolumns

volgende column >>

laat een berichtje achter