|
Tramcolumn
127
NIEUWE EN VERDWENEN
TRAMRAILS (180911)
door en met foto's (tenzij anders vermeld)van Tom Mulder -
tommulder@amsterdamsetrams.nl
In de loop van de
jaren zijn er vele kilometers nieuwe tramrails en bovenleiding in
Amsterdam bijgelegd en bij gehangen en werden er
ook opgeruimd. Natuurlijk zijn de moderne baanvakken naar Slotermeer,
Osdorp, Slotervaart, Geuzenveld, Buitenveldert/Amstelveen en IJburg het
belangrijkst door de grote lengte en de mooie uitvoering van deze
eigentijdse lijnen.
We moeten
vanzelfsprekend de opvallende lengte van de nieuwste lijn 1-rails naar
De Aker niet onderschatten. In de ‘rustige’ GVB-tijd, in de 60s, was
daar de nieuwe lus bij het CS langs de Sint Nicolaaskerk en over de
Kamperbrug. Het (1962) Osdorpverhaal is natuurlijk de grote succesvolle
Amsterdamse tramstory van de 20e eeuw. De Cornelis Lelylaan, Meer en
Vaart en Tussenmeer werden bijna een GVB’tje op zich die ik mocht
‘helpen aanleggen’ met de SL 3 en 4, de
slijpwagens. Zeker toen later nog meer lijnen naar het verre Osdorp
gingen rijden. Als we iets dichterbij in de tijd teruggaan, mogen we de
nieuwe sporen in de verlengde Jan Evertsenstraat, de Jan Tooropstraat en
de Burgemeester Roellstraat zeker niet vergeten.
Lijn 2 zorgde voor
extra rails in de Heemstedestraat, op de Plesmanlaan en de Johan
Huizingalaan op weg naar de Louwesweg en naar Nieuw Sloten. Als toetje
volgden nog de nieuwe lijnen 2 en 5-rails in de binnenstad in de Paulus
Potterstraat en de Hobbemastraat. Als we twee fracties verder
terugblikken zijn er in 1954 vele kilometers rails bijgekomen voor lijn
13 op de Bos en Lommerweg, de Burgemeester de Vlugtlaan en de
Slotermeerlaan. Ik denk, dat de aardbol bijna ging kantelen door het
gewicht van de vele rails, die in de 80-er jaren op de kilometerslange
Admiraal de Ruyterweg, de Bos en Lommerweg en op Station Sloterdijk
(oud) en Station Sloterdijk (nieuw) werden gelegd. In oost werd het een
mega tramfeestje door de stijlvolle verlenging van lijn 10 via de
Sarphatistraat en de Czaar Peterstraat naar de eilanden. Oost werd
daarnaast getrakteerd op de herlegde sporen op de Insulindeweg en de
verlenging naar het Flevoparkbad.
Lijn 9 was aan de beurt toen trams
gingen rijden naar het daarvoor sinds lange tijd tramloze Diemen.
Daarnaast verschenen er natuurlijk rails naar de Hoofdwerkplaats Tram op
de Provincialeweg. Waarover nu nog geen lijntrams rijden, maar de dag is
nog niet voorbij. In zuid verschenen er rails voor de lijnen naar de VU,
waar ook nog een deel bijkomt door verlegging van het eindpunt. In het
centrum was het raak door het opvallende en stijlvolle sneltrambaanvak
van lijn 26 naar IJburg. En daarbij zijn er natuurlijk ook nog de lijn
26-opstelsporen. Enkele jaren daarvoor waren daar de rails voor de
verlenging van lijn 4 naar Station Zuid aan de beurt. In de Remise
Havenstraat kwamen er, niet zo zichtbaar voor niet-GVB-ers, erg veel
rails bij. Eerst door de aanleg van de openluchtremise en later door een
grote uitbreiding van de opstelsporen aan de achterkant van het
remiseterrrein.
Waar zouden de volgende netuitbreidingen plaatsvinden?
Wij babbelen hier gezellig over de nieuwe Amsterdamse tramrails. De vele
nieuwe kilometerslange Amsterdamse metrosporen onder en boven de grond
mogen zeker niet worden vergeten. Daar rijden jammer
genoeg geen echte trams. Dat geldt trouwens ook voor de
Haarlemmer Houttuinen waar tussen het Singel en het Haarlemmerplein veel
rails werden gelegd en nooit gebruikt door uitgelekte metroplannen. Na
nieuwe rails waren er uiteraard ook oude vervallen en verdwenen
baanvakken. Zonder in beide gevallen 100% volledig te zijn. In de
binnenstad vervielen de rails op de Brouwersgracht + remise en de Prins
Hendrikkade op weg naar en op de eilanden. Dat geldt ook voor de rails
in de Van Swindenstraat, die vervielen door het omhoog brengen van de
NS-sporen in oost en de gevolgen daarvan. Plus het kringspoor rond het
CS verdween waar nog lijn 22 reed en eerder ook andere lijnen.
Als we in
west verder gaan, denkt iedereen onmiddellijk aan het verdwenen
enkelsporige en dubbelsporige baanvak van lijn 18 naar Sloterdijk en op
het Nassauplein. Gevolgd door het gedeeltelijk dubbelsporige en
enkelsporige baanvak van lijn 12 in de Spaarndammerbuurt en op de
Haarlemmerstraat, -dijk en -plein. Dubbelsporig of enkelsporig was ook
van toepassing op lijn 11 op de Geldersekade, in de Jodenbreestraat en
op de Insulindeweg, in de Soembawastraat en de Javastraat. En ook
dubbel- en enkelsporig was het vervallen baanvak van lijn 5 naar het
Amstel Station via de Weesperstraat. Maar ook de Wibautstraat, de
Amsteldijk en de Weesperzijde kwamen te vervallen als pittige
tramstraten. Hetzelfde geldt voor een klein deel van de lijn 10-sporen
in de Molukkenstraat met de voormalige eindlus. De gehele Remise Nieuwe
Achtergracht, ter hoogte van de Roetersstraat, werd verleden tijd en
verdween totaal. Net zoals de ex-eindpuntlus van lijn 24.
achterterrein remise Havenstraat
vergroot |
Cornelis Lelylaan (Meer en Vaart)
vergroot |
Nu we toch in
die buurt zijn, mogen we de opgeheven sporen in de Vaartstraat niet
vergeten en elders in Amsterdam-centrum de Bakkerstraat en de
Bijenkorflus. Plus de verdwenen korte opstelsporen naast het
Concertgebouw. Tot slot noem ik nog het verdwenen GVB-baanvakje naar het
legendarische Bellamyplein (plus kinderspeelplaats), waar eens, bijna
110 jaar geleden, een deel van het GTr/GVB-leven begon en in stand werd
gehouden. En helaas verdwenen de NZH-smalspoorrails op de Haarlemmerweg,
de Admiraal de Ruyterweg, in de De Clercqstraat en in de Spuistraat. In
noord verdwenen de rails naar Monnikendam, Edam en Volendam en voor de
tweede wereldoorlog naar Purmerend en verder. Het kon niet op met al die
tramrails en trams in Amsterdam en omstreken. Terwijl ook weer in de
50-er en 60-er jaren het einde van het tramtijdperk regelmatig werd
verwacht en dat het niet lang meer zou duren met al die trams......Dus
we moeten opschieten!
Eventuele fouten voorbehouden
(red.)
 laat een berichtje achter |
