Bijdragen van Tom Mulder
Geheugen van de Amsterdamse tram

<< terug naar index Tramcolumns

volgende column >>

Tramcolumn 114

Share |

INSTRUCTIEWAGENS  (290511)
door en met foto's van Tom Mulder -
tommulder@amsterdamsetrams.nl

Dagelijks zag je ze door Amsterdam rijden. De instructiewagens van het GVB uiteraard met een instructeur. De instructeur is bijna altijd een voormalige bestuurder en hij wordt meestal vergezeld door twee toekomstige trambestuurders. Natuurlijk waren de trams ‘gewone’ trams, maar in de tijd van de ‘vorige’ tramgeneraties leken het plotseling bijzondere trams, terwijl alleen maar de lijnfilm van de trams werd veranderd.

Maar juist die grote lijnfilms, een hele grote blauwe ‘L’ met het woord ‘instructiewagen’ gaven de lestrams iets bijzonders. De bestuurders in spe zaten nerveus in hun bestuurderscabines en de transpiratie stond in hun handen. Helemaal als het de eerste keer was. Want de hele wereld zag je zitten. Uiteraard krijg je eerst een uitgebreide mondelinge instructie ‘voordat je de straat’ op gaat, waarbij de instructeur je nauwlettend in de gaten houdt. Bij de mondelinge instructie gaat bijvoorbeeld veel aandacht naar alle verkeerslichten en de lichten speciaal voor de trams. Natuurlijk kreeg je les op de verschillende tramtypes. Het grote probleem waren de diverse soorten besturing van iedere Amsterdamse tramserie, waardoor je eigenlijk steeds opnieuw moest worden geïnstrueerd.

Bijna elke tramserie verschilde qua besturing van de vorige. Wat gebeurde er als bijvoorbeeld de besturing met je voeten moest gebeuren? Zoals dat gold/geldt bij de 817-841 en de 901-920. Bij de volgende series werd de voetbesturing door het GVB weer verlaten. Twee trams met voetbesturing werden ‘geleend’ van de Haagse HTM, waar de eerste PCC-trams met voetbesturing in 1949 al verschenen. De oudste Haagse PCC’s, nu de vernieuwde en gereviseerde 1001 en 1002, werden voor de komst van de 817-841 en 901-920 aan Amsterdam uitgeleend om de Amsterdamse bestuurders aan de voetbesturing te laten wennen. De oudste series hadden een gangwiel(851-887, 602-634), een piepklein pookje voor de elektronische besturing(670-724), een groter pookje (725-779) of een rij/remstang van ongeveer hetzelfde formaat als de stangen in de eerste series gelede wagens (635-669,780-816). Ook de Combino’s hebben weer een (iets groter) pookje. Je ziet, dat ‘eenheid’ in het systeem de zaken enorm vereenvoudigde........

De elektronische besturing van de 670-ers lijkt heel ingewikkeld, maar is het niet. Daarvoor werden in de 60-er jaren de enkelgelede 570 en de dubbelgelede 652 (niet zo) tijdelijk uitgerust als de proefwagens van de elektronische besturing. Ze reden een jaar lang uitsluitend op lijn 7. Later werden beide trams weer terugverbouwd en werden ze weer gewone trams. Het elektronische pookje was gemakkelijk te bedienen door bijvoorbeeld het erg kleine formaat. Je kon de pookjes ook eenvoudig naar de eerste afdeling schakelen. De motoren reageerden een fractie van een seconde later dan bij een ‘gewone’ besturing. Je kon het pookje in een keer helemaal naar ‘vol’ schakelen. De motoren hielden hun eigen volautomatische versnelling en de wielen gingen niet spinnen. Daar zorgde de elektronica voor. Het gold ook bij het remmen. Je kon in een keer naar ‘0’, maar de elektronen gingen niet glijden. Uiteraard hebben ook alle nieuwe Combino’s en hadden de oude gelede trams blokken en zand, die je bij het plotseling remmen zullen helpen om bijvoorbeeld niet te glijden. De 817-841 en de 901-920 hebben een speciaal kastje voor de instructeurs, zodat zij tijdens de rit bij nood kunnen ingrijpen.

Eventuele fouten voorbehouden (red.)

 
<< terug naar index Tramcolumns

volgende column >>

omhoog

laat een berichtje achter

 

Bezoekersteller

eXTReMe Tracker