Hoe vervoer je een tram?
Geheugen van de Amsterdamse tram

[terug naar index TRAMS ALLERLEI]

Share |

Hoe vervoer je een tram?
Door Cor Fijma

Trams dienen tot het vervoeren van personen maar hoe wordt de tram zelf vervoerd? Het is duidelijk dat een tramwagen wordt vervaardigd in een fabriek. Vervolgens moet je het voertuig nog zien af te leveren bij degene die de opdracht tot het bouwen ervan heeft gegeven.


De Utrechtse wagen 75 onderweg naar Amsterdam om daar als nummer 1 nog tot 1961 diensten te verrichten, 15-5-1939.
Fotograaf onbekend.

Aangenomen moet worden dat het vervoeren van trams in vroeger jaren meestal per spoor geschiedde. Fabrikanten van trams hadden zelfs wel de beschikking over directe aansluitingen op het spoorwegnet. Zo is bekend dat de vroegere fabriek van Beijnes te Haarlem, gelegen aan het Stationsplein, een verbinding had met het spoorwegemplacement aan de oostelijke zijde van het station. Anderzijds moet een per trein vervoerde tram afgeladen worden. Wat Amsterdam betreft kan verwezen worden naar het vroegere emplacement aan de Plantage Doklaan dat een directe verbinding had met de oosterspoorweg. Zo zijn de nu oudste trams van het GVB, de wagens 780-816 voorzover nog aanwezig, afgeladen aan de Doklaan en daar direct op de Amsterdamse gootjes gezet om hun eerste rit te maken. Ook is het voorgekomen dat trams zijn afgevoerd via de Doklaan, bijvoorbeeld in het kader van de Duitse tramvorderingen in 1944.

Op platbodems worden wagens van de elektrische tram van Amsterdam naar Utrecht g…
Amsterdamse bijwagens beginnen de reis naar Utrecht om daar bij te springen in druk vervoer, 1918.
Embedded Nationaal Archief

Een alternatief voor het vervoer per spoor is natuurlijk vervoer per vrachtauto. Deze methode werd bijvoorbeeld toegepast om in Utrecht overbodig geworden trams in 1939 naar Amsterdam te vervoeren. Ook vervoer per schip is wel voorgekomen, met name toen Amsterdamse trams in 1918 over het water naar Utrecht vervoerd werden.


De wagens van de Nd. en Zd.-Holl. Tram-Mij. welke dienst moeten doen op het geëtectr. baanvak Amsterdam—Purmerend werden per boot naar hun nieuwe.standplaats aan de overzijde van het IJ vervoerd. 1932
Bron: Nieuwsblad v.h. Noorden


De eerste drieasser 491 op een vrachtauto van E.J. van Dijk onderweg naar Amsterdam, 1948.
Collectie Karel Hoorn.

Ook de Amsterdamse drieassige motor- en bijwagens zijn per automobiel naar Amsterdam vervoerd. Dit omvangrijke karwei speelde zich af in de jaren 1948-1950, omvangrijk omdat het hier om niet minder dan 110 trams ging.


De voorste bak van de 653 (deelserie 653-669, Werkspoor) onderweg naar Amsterdam per auto van het bedrijf E.J. van Dijk, 1964.
Collectie Aad Versluis.

In 1957 begon de intocht van de gelede tram in Amsterdam. Beijnes was de fabrikant van dit moderne tramtype, inmiddels verhuisd van Haarlem naar Beverwijk.


Tram-op-de-pont. Het betreft de aflevering van de eerste bak van de eerste gelede wagen in Amsterdam.
Foto: De heer A. Versluis

Op 16 april 1957 verscheen het achterste gedeelte van de 551, ook wel genoemd B-bak, per vrachtauto van het bedrijf Van Dijk bij de toenmalige centrale werkplaats van het GVB, op het moment dat ik dit schrijf precies 55 jaar geleden. Daags daarna verscheen op dezelfde wijze de voorste bak van de 551 aan de Tollensstraat. Dit proces zou nog jaren doorgaan.


De tussenbak van de 695 (deelserie 670-699) wordt bij Werkspoor naar de tramtrailer geduwd, 4/5-7-1967.
Collectie Aad Versluis.


De voorste bak van de 695 is opgeladen bij Werkspoor om zijn tramleven te beginnen, 4/5-7-1967.
Collectie Aad Versluis.


Ook afvoer van trams vindt plaats per auto. Hier staat de 940 aan het begin van haar laatste reis, 30-10-1958.
Collectie Ab van Donselaar.

Pas met de aflevering van gelede wagen 724 dacht men Amsterdams laatste gelede tram vervoerd te hebben. Als gevolg van metroplannen zouden immers geen nieuwe trams meer nodig zijn.


Bijschrift: 721 onderweg ter ontasbesting, rijksweg A 2 ter hoogte van Nieuwegein, 3.4.1993.

Er waren toen 37 enkelgelede trams en 123 dubbelgelede trams vervoerd, plus nog eens 37 tussenbakken om van enkelgelede wagens dubbelgelede te maken. Overigens kwamen 36 van die tussenbakken per spoor uit Duitsland om te arriveren aan de Plantage Doklaan.


Tramtransport nu: Na het initiatief van een GVB trambestuurder heeft het Amsterdamse trambedrijf 16 oude trams geschonken aan het trambedrijf van Sarajevo - 110209

Cor Fijma - corfijma@amsterdamsetrams.nl 
16 april 2012

terug naar index TRAMS ALLERLEI]

laat een berichtje achter

omhoog

 

 

eXTReMe Tracker