Trams dienen tot het vervoeren van
personen maar hoe wordt de tram zelf vervoerd? Het is duidelijk dat een
tramwagen wordt vervaardigd in een fabriek. Vervolgens moet je het
voertuig nog zien af te leveren bij degene die de opdracht tot het
bouwen ervan heeft gegeven.
De Utrechtse wagen 75 onderweg naar Amsterdam om daar als nummer 1 nog
tot 1961 diensten te verrichten, 15-5-1939.
Fotograaf onbekend.
Aangenomen moet worden dat het
vervoeren van trams in vroeger jaren meestal per spoor geschiedde.
Fabrikanten van trams hadden zelfs wel de beschikking over directe
aansluitingen op het spoorwegnet. Zo is bekend dat de vroegere fabriek
van Beijnes te Haarlem, gelegen aan het Stationsplein, een verbinding
had met het spoorwegemplacement aan de oostelijke zijde van het station.
Anderzijds moet een per trein vervoerde tram afgeladen worden. Wat
Amsterdam betreft kan verwezen worden naar het vroegere emplacement aan
de Plantage Doklaan dat een directe verbinding had met de oosterspoorweg.
Zo zijn de nu oudste trams van het GVB, de wagens 780-816 voorzover nog
aanwezig, afgeladen aan de Doklaan en daar direct op de Amsterdamse
gootjes gezet om hun eerste rit te maken. Ook is het voorgekomen dat
trams zijn afgevoerd via de Doklaan, bijvoorbeeld in het kader van de
Duitse tramvorderingen in 1944.
Amsterdamse bijwagens beginnen de reis
naar Utrecht om daar bij te springen in druk vervoer, 1918.
Embedded Nationaal Archief
Een alternatief voor het vervoer per spoor is natuurlijk vervoer per
vrachtauto. Deze methode werd bijvoorbeeld toegepast om in Utrecht
overbodig geworden trams in 1939 naar Amsterdam te vervoeren. Ook
vervoer per schip is wel voorgekomen, met name toen Amsterdamse trams in
1918 over het water naar Utrecht vervoerd werden.
De wagens van de Nd. en Zd.-Holl.
Tram-Mij. welke dienst moeten doen op het geëtectr.
baanvak Amsterdam—Purmerend werden per boot naar
hun nieuwe.standplaats aan de overzijde van het IJ vervoerd.
1932
Bron: Nieuwsblad v.h. Noorden
De eerste drieasser 491 op een vrachtauto van E.J. van Dijk onderweg
naar Amsterdam, 1948.
Collectie Karel Hoorn.
Ook de Amsterdamse drieassige motor-
en bijwagens zijn per automobiel naar Amsterdam vervoerd. Dit
omvangrijke karwei speelde zich af in de jaren 1948-1950, omvangrijk
omdat het hier om niet minder dan 110 trams ging.
De voorste bak van de 653 (deelserie 653-669, Werkspoor) onderweg naar
Amsterdam per auto van het bedrijf E.J. van Dijk, 1964.
Collectie Aad Versluis.
In 1957 begon de intocht van de gelede
tram in Amsterdam. Beijnes was de fabrikant van dit moderne tramtype,
inmiddels verhuisd van Haarlem naar Beverwijk.
Tram-op-de-pont. Het betreft de aflevering van de
eerste bak van de eerste gelede wagen in Amsterdam. Foto: De heer A.
Versluis
Op 16 april 1957
verscheen het achterste gedeelte van de 551, ook wel genoemd B-bak, per
vrachtauto van het bedrijf Van Dijk bij de toenmalige centrale
werkplaats van het GVB, op het moment dat ik dit schrijf precies 55 jaar
geleden. Daags daarna verscheen op dezelfde wijze de voorste bak van de
551 aan de Tollensstraat. Dit proces zou nog jaren doorgaan.
De tussenbak van de 695 (deelserie 670-699) wordt bij Werkspoor naar
de tramtrailer geduwd, 4/5-7-1967. Collectie Aad Versluis.
De voorste bak van de 695 is opgeladen bij Werkspoor om zijn
tramleven te beginnen, 4/5-7-1967. Collectie Aad Versluis.
Ook afvoer van trams vindt plaats per auto. Hier staat de 940
aan het begin van haar laatste reis, 30-10-1958. Collectie Ab van Donselaar.
Pas met de aflevering van gelede wagen
724 dacht men Amsterdams laatste gelede tram vervoerd te hebben. Als
gevolg van metroplannen zouden immers geen nieuwe trams meer nodig zijn.
Bijschrift: 721 onderweg ter
ontasbesting, rijksweg A 2 ter hoogte van Nieuwegein, 3.4.1993.
Er waren toen 37 enkelgelede trams en 123 dubbelgelede trams vervoerd,
plus nog eens 37 tussenbakken om van enkelgelede wagens dubbelgelede te
maken. Overigens kwamen 36 van die tussenbakken per spoor uit Duitsland
om te arriveren aan de Plantage Doklaan.
Tramtransport nu:
Na het initiatief van een GVB trambestuurder heeft het
Amsterdamse trambedrijf 16 oude trams geschonken aan het trambedrijf van
Sarajevo -110209